In Knack verscheen op 17 mei een interview met Rik Van Cauwelaert en Guy Tegenbos. Daarin rekenen ze af met de politieke waan van de dag. 'Zijn we nu helemaal zot geworden?' Ze zijn niet mild voor ‘schertsfiguren' als Geert Wilders en Abou Jahjah die te veel media-aandacht krijgen, maar sluiten evenmin hun ogen voor de oorzaken van de opkomst van Trump, en dat meer dan 40 % van de Franse kiezers in de eerste ronde stemden op extreem links of rechts bewijst dat de antisysteempartijen ook in Europa in opmars zijn.
Enkele interessante uitspraken aangevuld met onze dwarse bedenkingen
Over het succes van antisysteempartijen
Guy Tegenbos (GT): Er zijn in Europa veel mensen die zich niet vertegenwoordigd of beschermd voelen. Tot de jaren zeventig zorgden de katholieke, socialistische en liberale zuilen er nog voor dat de hele bevolking op de een of andere manier geïncorporeerd werd in ons bestel. Toen bestonden er géén antisysteempartijen.
Dwarsliggers: Niet alleen het afkalven van de zuilen is oorzaak van de opkomst van antisysteempartijen. Een deel van de schuld ligt bij de particratie: partijen die een eigen leven gingen leiden en vervreemden van hun basis. Datzelfde overkwam ook de zuilen zoals de ARCO affaire voldoende bewees (de christelijke middenveldorganisaties die meededen aan een hoogst risicovol bankenbeleid dat resulteerde in het failliet van ‘hun' bank, DEXIA, waardoor hun coöperanten, dikwijls ook vrijwilligers, hun 'spaargeld' verloren). Het ontbreekt zowel de politieke partijen als het middenveld aan geloofwaardigheid en fatsoen - getuigen de regelmatig opduikende schandalen. Net nu de mensen meer houvast zoeken, blijven de partijen en het middenveld zweren bij oude formules in plaats van zichzelf in vraag te stellen.
Over vakbonden
Rik Van Cauwelaert (RVC): Onze vakbonden hebben twee treinen gemist. De eerste is die van communautaire zaken: ze dachten dat tegen te kunnen houden, maar dat is niet gelukt. De tweede is die van Europa: ze hebben niet gemerkt dat alle staatshoofden en regeringsleiders ermee instemden om de macht over de begroting en overheidsfinanciën over te hevelen naar Europa, zodat we nu vallen onder de strenge begrotingsnormen van de Europese Unie.
Dwarsliggers: De vakbonden en andere middenveldorganisaties hebben altijd vastgehouden aan een dijzige federale constructie. Zowel vakbonden als mutualiteiten beroepen zich daarvoor op de voordelen van een schaalvergroting (samen met de Franstaligen). Dat is een drogreden. Als hun prestaties werkelijk afhankelijk zouden zijn van het aantal leden, dan ligt een veel betere organisatie voor de hand: schaf de partijkleurtjes af! Een fusie van de Vlaamse socialistische, ‘katholieke' en liberale vakbonden zou veel méér leden opleveren, alleen minder postjes voor ‘grote meneren'. Idem voor de ziekenzorg en mutualiteiten. Alles draait om geld en macht. Aan zij die de mond vol hebben van gelijkheid maar zelf zorgen voor ongelijkheid in de dienstverlening: samen kan het beter voor iedereen.
Over Europa
RVC: In België moet het parlement elke aanpassing van de grondwet goedkeuren met een tweederdemeerderheid. Maar de overdracht van onze essentiële sociaal-economische bevoegdheden naar de Europese Unie is met een gewone meerderheid goedgekeurd.
GT: Je beschrijft die sluipende besluitvorming perfect, Rik, maar ik vind het juist goed dat heel wat zaken op Europees niveau gereguleerd worden. België heeft Europa nodig, want zonder de Europese karwats zijn de politici van dit landje niet in staat om een begrotingsdiscipline aan te houden. (…) In Nederland heb je het Planbureau en de Wetenschappelijke Raad, die adviezen formuleren die de politiek niet naast zich neer kan leggen. Bij ons heeft de politiek het gezag van instellingen als de Nationale Bank en het Planbureau vernietigd door er te veel pipo's te benoemen.
Dwarsliggers: Dat Tegenbos beweert dat België een Europese rentmeester nodig heeft, kan alleen maar gelezen worden als het onvermogen van de Belgische politieke klasse om zelf te zorgen voor budgettaire discipline. Van Cauwelaert hekelt de lichtzinnige manier waarop de machtsafstand ten voordele van Europa tot stand kwam en verwijst daarbij naar de grendelwetgeving, zowat het tegenovergestelde, waardoor de federale besluitvorming leidt tot een totale politieke verlamming. Dat de particratie zo'n hevige voorstander is van meer Europa is begrijpelijk: anders zouden ze het zelf moeten doen, terwijl het nu hún schuld niet is: bange leiders, slecht bestuur.
Over het confederaal model
RVC: Een confederaal model is de enige oplossing voor ons land. Ik ben er dus voor, niet omdat ik separatist ben of iets tegen de Walen heb. Maar laten we een keer ophouden met elkaar de schuld te geven. En laten we het zo organiseren dat we naar eigen inzicht kunnen handelen. Maak dus een lijstje op met wat we nog samen willen doen - defensie en justitie, bijvoorbeeld, zoals dat kan volgens artikel 35.
Dwarsliggers: Dat goed bestuur niet meer mogelijk is na zoveel compromissen ‘à la belge' wordt door heel veel Belgen gedeeld. Zelfs de Franstalige socialistisch toppoliticus Guy Spitaels besefte (lang geleden al in Knack) dat confederalisme de enige optie was voor ons land. Men hoeft inderdaad geen separatist te zijn om de beide grote gemeenschappen zelf hun beleid te laten bepalen en betalen. Dat sluit overigens bovenop de Europese geen (transparante) confederale solidariteit uit met zwakker presterende gemeenschappen. De Vlaamse politieke partij die voor de verkiezingen voluit kiest voor dit positief project “confederalisme is goed bestuur” wint de verkiezingen in 2019 (althans volgens de Simpele Duif).
Of een confederaal model via de invulling van artikel 35 van de Grondwet mogelijk is na de verkiezingen van 2019, hangt naar onze mening niet af van een desastreus verlies van de Franstalige PS zoals Van Cauwelaert denkt. Het zou wel de zaken vergemakkelijken. De énige afweging die allesbepalend is gaat over de vraag of de Vlamingen dezelfde rechten hebben als de Franstaligen? Namelijk, wanneer de Franstaligen het recht hebben om NEEN te zeggen wanneer de Vlamingen een voorstel (politieke solidariteit) doen dat hun niet zint, en alles blokkeren, dan hebben de Vlamingen evengoed het recht om de status quo (financiële solidariteit) die de Franstaligen eisen, te weigeren en de regeringsvorming eveneens te blokkeren. Bedenk dat er is géén goedkopere regeerperiode geweest is dan toen de federale regering in 'lopende zaken' was (26 april 2010 tot 6 december 2011). Ontslagnemend en toch in staat om in april 2011 gevechtsvliegtuigen in te zetten in Libië, je moet het maar doen! Over democratie
RVC: Ik ben verbaasd door de snelheid waarmee de intellectuelen het systeem willen opgeven. Onlangs beweerde iemand in de Frankfurter Allgemeine dat 'iedereen voortaan een test zou moeten afleggen om te bewijzen dat hij wel bekwaam is om te stemmen'. Wie niet slaagt, is niet geschikt om te stemmen. Ook bij ons gaan intellectuele kringen daarin opvallend gretig mee. Want ze zien dat 'die domme mensen' massaal stemmen voor Wilders, of Le Pen. En eigenlijk willen ze de stem van die mensen afpakken.
GT: Het systeem zit in een legitimiteitscrisis en wat Rik aansnijdt, is waar: een deel van de intelligentsia probeert niet te achterhalen waarom iemand voor Le Pen of Wilders stemt - de uitsluiting, zich verlaten voelen - maar verliest zich in hippe bijkomstigheden.
RVC: De wereld ziet er heel anders uit bekeken vanuit een villa in Toscane (nvdr het vakantiestolpje van gewezen premier Guy Verhofstadt), dan vanuit een oud appartement aan de Brugse Poort in Gent.
Dwarsliggers: Van Cauwelaert is een beleefd man. Wie dat minder is zou ook schrijven dat de systeemcrisis veroorzaakt werd door zelfvoldane intellectuelen en politiek correcte politici die mensen met gezond boerenverstand niet meer konden overtuigen. Een deel van het antwoord ligt bij de volksvertegenwoordigers die vandaag alleen nog hun partij vertegenwoordigen en niet meer hun kiezers.
Waar beide senior journalisten discreet over bleven: De media. Die hebben hun vrijdenkers geruild voor marketeers en slaafjes van de commercie, die elke dag naar hun eigen foto kijken in hun krant. We verduidelijken dit graag met een voorbeeld.
