EU

  • Arm Duitsland

    Flag of germany downNa al die tijd een voorbeeld te zijn geweest is volgens Yanis Varoufakis de goede tijd voor Duitsland voorbij. Waar of niet waar? Gastauteur Dr. Frank Boll reageerde.

  • Boeiende gesprekken aan de koffietafel (3) met ambassadeur Mark Geleyn

    Mark GeleynIn de reeks 'Boeiende gesprekken aan de koffietafel'gingen we in debat met gewezen diplomaat Mark Geleyn. Over de diplomatie, de grote internationale uitdagingen en wat ons nog te wachten staat. Veel leesplezier!

  • De Simpele Duif op bezoek in het Witte Huis

    SimpeleDuif US WhiteHouseOnze Simpele Geschulpteheeft opnieuw een straffe toer uitgehaald. Na al zoveel prijzen op de lange afstand gewonnen te hebben, wou hij zoals veel politici en bekende Vlamingen eens opvallen met een stunt: Naar de Verenigde Staten vliegen en in het Witte Huis eens een hartig woordje spreken met de bewoner, een zekere Donald Trump.

  • De valse belofte

    breugel babylon euEindeloos torent een afzichtelijke gigantische macht hoog boven ons uit…

     

     

     

     

  • Deflatie, het ongetemde spook

    deflation cycle 01Prof. em. DIRK HEREMANS – Wat betekent deflatie en zijn we erop voorbereid? Een bijdrage over prijsevoluties en falende macro-economie in Europa en België.

  • Dwarsliggers zeggen NEEN tegen censuur en misleiding

    dwarsliggers cartoonIn tijden van oorlog…

  • Essay Oorlog in Europa - Lezers reageren

    Noam Chomski  Foto Noam ChomskiNewsweek.com 

     Het essay over de oorlog in Oekraïne zorgde voor meer positieve reacties dan gewoonlijk, maar ook voor twee kritische bedenkingen die we   persoonlijk beantwoordden. Toch willen we dieper ingaan op de inhoud van deze kritische reacties om meerdere redenen:

  • EU (politiek)

    De politieke dimensie van de EU

  • EU: geostrategisch gasgeklungel

    robot energy assad eu2Syrië is een bondgenoot van Rusland dat gasvoorraden heeft waarvan de EU grotendeels afhankelijk is. Qatar heeft enorm veel gas dat goedkoop te winnen is. De gaspijp zou echter door Syrië naar Europa moeten lopen, dus zou de Russische bondgenoot Assad, vijand van de Qatar-Turkije gaspijplijn, er beter weg zijn. Om dit doel te bereiken werd door de VSA een simplistische geopolitiek toegepast. En de EU? Die is niet bij machte om haar eigen levensnoodzakelijke energiebevoorrading te verzekeren.

  • Europa quo vadis?

    vlaanderen verbeelding werktWij wensen al onze Vlaamse lezers een prettige feestdag 

    Naar aanleiding van 11 juli, feestdag van de Vlaamse gemeenschap, bieden de Dwarsliggers u een essay aan over Europa. Omdat Europa belangrijk is voor Vlaanderen.
  • Het Europese corruptieschandaal

    corruptionEen duivelse zak is nooit gevuld 

  • Het geheim Censuur-Industrieel-Complex CIC

    censorshipHet lijkt een boute voorspelling, maar het probleem dat in deze bijdrage wordt onderzocht zal cruciaal zijn voor de toekomst van de democratie in de Westerse Wereld. Lees en oordeel zelf!

  • Internationale samenwerking in een nieuw tijdperk

    nationalDe voortschrijdende globalisering is blijkbaar nog niet zo ver gevorderd dat de nationale staten bereid zijn al hun bevoegdheden op te geven. Twee voorbeelden: defensie en de nationale energiebehoeften.

  • Kort en Bondig (12)

    kort en bondigOver Zuid-Afrikaanse poëzie - Wokers - Duitsland ontwaakt stilaan uit een energiemerrie - National Public Radio is US State Propaganda - Waarom Macron naar Peking reisde?

  • Kort en Bondig (13)

    Pluim Pierre kleinWindenergie op zee is een historische beslissing - Strategische autonomie - Drie stadia van de-globalisering - Vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open VLD) wil zich tonen - Conner Rousseau, de nieuwe lieveling?

  • Kort en Bondig (9)

    FrustratedGrote organisaties & megabedrijven winnen bij klimaatbedrog... China en kernfusie... helikoptercrash in Oekraïne... Oekraïne na de Muur

  • Mark Elchardus en de soevereine volksgemeenschap

    mensenUitgangspunt

    In het najaar van vorig jaar verscheen van de bekende socioloog Mark Elchardus Reset(Ertsberg, 2021). Het omvangrijke boek lijkt het intellectueel testament van de auteur, die lange jaren de huisideoloog van de socialistische partij werd genoemd.

  • Massavorming, totalitarisme en de Europese QR-code

    frameIn de Reeks over Europabieden we U een essay aan over de sluipende, schijnbaar onontwijkbare ontwikkeling van onze moderne maatschappij naar een totalitaire of minstens ondoorzichtige staatsvorm, ook in Europa.

     

     

     

     

  • Na het CO2-alarmisme nu ook nog een Stikstof-hype?

    eric blondeel 1 Onderstaande bijdrage, geschreven door Dr. ir. Eric Blondeel, geeft alvast een idee van de richting die we uitgaan. Hoog tijd om wakker te worden.
    Foto: Dr. ir. Eric Blondeel
  • Nieuwsbrief Pjotr's Dwarsliggers - speciale editie 11 juli 2016


    11 juli 2016

    Beste lezers,
     
    Wij wensen al onze Vlaamse lezers een prettige feestdag 

    Naar aanleiding van 11 juli, feestdag van de Vlaamse gemeenschap, bieden de Dwarsliggers u een essay aan over Europa, met als titel Europa quo vadis? Omdat Europa belangrijk is voor Vlaanderen.

    Het referendum op 23 juni in het Verenigd Koninkrijk draaide uit op een Brexit en de daaropvolgende dagen en weken stonden de kranten vol met commentaren. Elke politicus met enige naam vond het nodig om zijn/haar licht te laten schijnen over dit totaal onverwachte resultaat. Onverwacht?

    Revanchisme, stoerdoenerij of zo snel mogelijk terug overgaan naar de orde van de dag, waren zowat de belangrijkste signalen. Diepgang vonden we zelden en daarom schreef Dwarsligger Gerard De Beuckelaer een boeiende bijdrage die niet alleen interessant is maar ongetwijfeld ook veel vragen zal oproepen. Wij durven alvast hopen dat ook elke politicus de tijd neemt om stil te staan bij dit essay, want het antwoord op de vraag 'Europa quo vadis?', zullen zij moeten vinden.

     
    Europa quo vadis?
     
     Onze elites zijn geschokt. Nu hebben ze het toch echt gedaan, die dekselse Britten! Wie had dat nu ooit gedacht? Mijnheer Cameron alvast niet! Hij had misschien in Oxford beter eens Goethe gelezen, meer bepaald de “Zauberlehrling”, in plaats van – overigens samen met zijn latere rivaal Boris Johnson – zijn tijd te verprutsen in een clubje van baldadige rijkeluiszoontjes. Enkel de twee lijnen “Die ich rief, die Geister werd ich nun nicht los” (de geesten die ik riep raak ik nu niet meer kwijt) hadden hem, indien begrepen, bakken ellende kunnen besparen. Maar gedane zaken nemen geen keer.
     
    Inderdaad, de Britten laten zich niet zo gemakkelijk bang maken als ze met de rug tegen de muur staan. Ook al is dat vaak niets meer dan hooghartige pose, toch zou ons dat niet zo mogen verwonderen. Ergens moeten de Engelsen toch eigenschappen hebben die kunnen verklaren hoe dit relatief kleine volk ooit de wereld – minus Europa – kon regeren.
     
    Nu woedt natuurlijk Europawijd de slag om de verklaring van het onverklaarbare. Daarin zijn wij Europeanen wereldkampioenen. We gaan de realiteit weer eens zo lang door de molens van onze rationaliseringsmachine draaien tot drie dingen perfect duidelijk zijn:
    1. Het is eigenlijk allemaal een misverstand.
    2. Het is niet onze schuld.
    3. Het komt wel in orde.
    De hoofdzaak daarbij is dat gênante vragen en pijnlijke antwoorden tot ieder prijs vermeden worden.
    Vanzelfsprekend is dat loepenreine bezigheidstherapie: het produceert geen spoortje resultaat, maar het werkt misschien wel therapeutisch... Nogal duidelijk dat wij dwarsliggers aan dat debat niet gaan deelnemen, maar proberen een beetje dieper te graven.

    Wij weigeren weg te kijken van gênante vragen en pijnlijke antwoorden, en moeten dus noodgedwongen tot een iets afwijkende vaststelling komen:
    1. Het is absoluut geen misverstand.
    2. Het is heel zeker – ook – onze schuld.
    3. Het komt gegarandeerd niet in orde.
    Hoezo?
     
    Een beetje geschiedenis
     
    De Europese geschiedenis is, in essentie, verschrikkelijk simpel. Bij het verdrag van Verdun, in 843, werd het rijk van Karel de Grote onder zijn drie kleinzoons verdeeld. Karel de Kale kreeg het Westelijk, sterk geromaniseerd stuk. Ludwig de Duitser heerste over het Oostelijk deel, waar de Franken hun oorspronkelijke Germaanse cultuur behouden hadden. In het midden bleef dan nog een onmogelijk smalle en lang gerekte rest, waar de culturele situatie niet zo duidelijk was. Dat kreeg de gedupeerde Lotharius, die eigenlijk de wettige erfgenaam was, en ter compensatie de – in die situatie waardeloze – keizerskroon mocht opzetten. Van toen af hebben het Oostelijk en het Westelijk rijk gestreden om het middenstuk te kunnen opsnoepen en om de Europese suprematie te verwerven. Het eerste is al heel gauw gelukt, maar het laatste nooit. De strijd tussen de vijandige broers bleef dus duren, ook lang nadat het middenstuk volledig verdwenen was. De kemphanen hebben zich daarbij onomkeerbaar zelf tot onbeduidende spelers op wereldniveau gereduceerd. Einde verhaal!
     
    Maar… er was dan toch nog een derde. 32,3 km voor de Franse kust ligt een eiland. Het wordt bewoond door de afstammelingen van Angelen, Saksen, Schotten, Picten, Normandiers en nog meer Keltische en Germaanse volkeren. Het werd sterk door de Romeinen beïnvloed – maar niet echt geromaniseerd – en zowel direct als indirect (1066: invasie der Normandiërs) ook door de Vikings. Engeland verloor, na lange verbitterde oorlogen, zijn van de Normandiërs geërfd bruggenhoofd op het continent en scheen zich dan in ‘splendid isolation’ terug te trekken. Het land werd, ook in de middeleeuwen, op het continent zonder meer ernstig genomen, en dat niet enkel als wol exporteur. Reeds Karel de Grote heeft zijn munthervorming doorgevoerd in enge samenwerking met de Angelsaksische koning Offa. Maar niemand had, bij voorbeeld in de 15de eeuw, kunnen denken dat dit land nog eens ooit een heel belangrijke rol zou gaan spelen.
     
    Dan moest ook het eiland zijn weg vinden uit de middeleeuwen naar de moderne tijd. Zonder dat we over een echte isolatie kunnen spreken werd dat toch een uitgesproken eigen weg, met heel specifieke, zelfs unieke accenten in de ontwikkeling van de maatschappij, de instituties en het zelfbeeld van de bevolking. Het had zijn heel eigen sociale problemen en reacties daarop. Dit werd de bakermat van een innovatieve zeevaart technologie, en uiteindelijk van de industriële revolutie. De ‘afstand’ tot het continent groeide. Die 32,3 km zijn gezichtsbedrog. Engeland ligt veel dichter bij Boston dan bij Calais!
     
    Hoewel verregaand onbemerkt ligt het grootste onderscheid misschien op sociaaleconomisch vlak. Daar waar het continent zich bijna volledig aan Rousseau oriënteerde, volgden de Britten eerder John Locke. Rousseau gebruikt ‘rede’ en abstractie om de problemen te beschrijven en oplossingen te formuleren. Locke kijkt eerder naar de intuïtieve, zelfs instinctieve reactie van de mens in de maatschappij. Of noem het misschien gezond boerenverstand. Bij Rousseau vreest en volgt het volk de wijze overheid die de ‘volonté générale’ kent en vertegenwoordigt. Bij Locke vreest en volgt de overheid het volk, en van wijsheid is nauwelijks sprake, eerder van pragmatisme. Een groter verschil is moeilijk denkbaar. Daardoor ontwikkelden de Britten niet enkel de democratie zoals wij ze nu kennen, maar ook een soort radicaal liberalisme, zoals wij het op het continent nooit gezien hebben.
     
    Vanaf het ogenblik dat Engeland een factor van betekenis werd in de Europese machtsstructuren hebben ze bestendig dezelfde strategie gehanteerd. Ze hebben bij Europese conflicten consistent de zwakste partij ondersteund. Met geld, als dat volstond, en met troepen als het niet anders ging. Daardoor konden ze, meestal met de inzet van relatief bescheiden middelen, beletten dat zich één macht in Europa kon doorzetten en eventueel hun insulair bestaan bedreigen.
     
    Die typisch Britse, extreem pragmatische aanpak heeft honderden jaren goed gewerkt en Engeland de mogelijkheid geboden op bijna ieder gebied een enorme wereldwijde superioriteit uit te bouwen. Zowel financieel, bestuurstechnisch als industrieel stonden ze ver voor. Vooral op het water, logistiek en militair technisch, waren de Britten met grote afstand nummer één. Maar in de twintigste eeuw begon het te wringen. Het werd al vrij duidelijk in de Eerste Wereldoorlog, maar overweldigend klaar in de tweede: er was nu een niet Europese macht nodig om de Europese conflicten te beslechten. De flink uit de startblokken komende USA speelden die rol met bravoure.
     
    De Eerste Wereldoorlog was voor iedereen een hallucinante ramp, ook voor Engeland. Het zag wel geen gevechten op eigen bodem, maar verloor in ‘Flanders Fields’ een complete generatie. Dit conflict, dat de wereldwijd leidende rol van Europa met een paukenslag beëindigde, begon eigenlijk eerder per ongeluk, door het complete falen van de Europese machtselite. De Tweede Wereldoorlog was een onnodige en onzinnige voortzetting van de eerste, met nieuwe en nog ergere verschrikkingen. Men kan hier eigenlijk niet over twee verschillende conflicten spreken: het waren enkel maar opeenvolgende fasen van hetzelfde proces. Er zullen nog altijd mensen zijn die deze zienswijze verontwaardigd van de hand wijzen, maar naarmate de afstand groeit komen de historici ieder jaar een beetje onverbiddelijker tot die overtuiging. Wij zien de geschiedenis wel graag als een epische strijd tussen goed en kwaad, maar naarmate, met de tijd, de realiteit de overhand krijgt op de emoties blijkt het allemaal minder simpel. Het is misschien betekenisvol dat ook hier weer Britse historici (bij voorbeeld Niall Fergusson) aan de kop van de beweging staan.
     
    Europa ontwaakt
     
    Na de Tweede Wereldoorlog lag er een verlammende angst over het continent. In een Europa waar het altijd al moeilijk geweest was over gelijk wat een brede overeenstemming te bereiken verscheen plots een zeer sterke door iedereen gedragen gedachte: zo iets verschrikkelijks mocht nooit meer gebeuren. Bovendien suggereerde de desolate puinhoop die was overgebleven de mogelijkheid, zelfs de noodzaak, van een radicaal nieuw begin. Daar was een breed draagvlak voor: ook bij de bevolking zat de schrik er flink en diep in.
     
    In het universum beweegt niets zonder dat het wordt aangedreven door een potentiaal. En als er iets beweegt zijn er altijd weerstanden. Die twee samen, potentiaal en weerstand, bepalen de beweging volledig. Dat geldt even goed voor de vorming van een politieke wil als voor de beweging van een biljartbal. Het potentiaal dat de Europese consolidatie aandreef was oorspronkelijk hoog: het bestond namelijk uit angst voor nog eens een Europese oorlog. Daar is niets mis mee: angst is een zeer betrouwbare drijfveer. De weerstanden waren aanvankelijk relatief gering: de tijdsafstand tot de apocalyptische verschrikkingen was nog te kort om al een volledige heropbouw van de slechte gewoontes der politieke klasse toe te laten. Dat zou natuurlijk allemaal niet zo blijven.
     
    Iedere tijd produceert de ideeën en de leiders die hij nodig heeft. In dit geval traden vooral Konrad Adenauer, Jean Monet en Robert Schumann op het voorplan. Ik noem ze de ‘founding fathers’ van het nieuwe Europa. Deze inschatting is natuurlijk aanvechtbaar, daar nog een tiental andere toppolitici ook belangrijke bijdragen leverden. Adenauer was een Duitser, meer precies een Rijnlander, met sterke Anglofiele instelling en het bij alle Rijnlanders sinds enkele eeuwen ingebouwde wantrouwen tegenover Pruisen. Hij had ook sterke banden met Frankrijk, en wist zelfs de iets of wat moeilijke De Gaulle – die van Anglofilie echt geen last had – in te palmen. De beide anderen waren Fransen, de eerste met een zeer sterke Britse beïnvloeding en de tweede met diepe Duitse achtergrond en oriëntatie.
     
    Dat waren geen oppervlakkige dromers, maar ervaren, erudiete mensen. Ze wisten natuurlijk heel goed wat Bismarck in 1862 gezegd had: “…nicht durch Reden und Majoritätsbeschlüsse werden die großen Fragen der Zeit entschieden … sondern durch Eisen und Blut.“ (niet door redevoeringen en meerderheidsbesluiten worden de grote problemen van de tijd beslecht, maar door ijzer en bloed). Ze wisten ook wat daarvan gekomen was: eerst Königgrätz, dan enkele jaren later Sedan en uiteindelijk Verdun. In de context van hun eigen tijd moesten ze natuurlijk ‘ijzer en bloed’ vervangen door ‘kolen en staal’, want dat waren nu de grondstoffen zonder dewelke ieder gewapend conflict onmogelijk was. Dus werd in 1952, als eerste Europese institutie, de EGKS (Europese gemeenschap voor kolen en staal) opgericht. De partners waren: Duitsland, Frankrijk, Italie en de drie Benelux landen. Dat was een eerste grote en belangrijke stap, maar het was duidelijk dat het daarbij niet mocht blijven. Aanvankelijk ging de zaak goed vooruit. In 1957 kwam het verdrag van Rome tot stand. Daarmee werd de EEG (Europese Economische Gemeenschap), een echte vrije markt, geschapen. Bovendien werd Euratom opgericht. De EEG begon zich intensief met landbouw te bemoeien. Het resultaat was dat vrij spoedig niet enkel iedereen voldoende te eten had, maar er zelfs grote overschotten aan voedsel ontstonden die dan weer hun eigen problemen meebrachten. Daarbij verschenen – toen al – de eerste tekenen van de latere grote problemen. Dat nu iedereen voldoende te eten had viel niet verder op: dat was toch maar ‘normaal’. Eigenlijk een beetje bizar, nauwelijks tien jaar na de grote nood, maar zo kort is het geheugen van de massa. De melkzeeën en boterbergen die daarbij ontstonden echter, werden als exponenten van absurd wanbeheer verkocht en gezien. Ik heb toen vanwege onze regering geen enkele poging geregistreerd om de dingen te verklaren of in perspectief te stellen. De EEG bureaucratie praatte sowieso niet met ons burgers. Daardoor ontstond, toen al, de misschien niet helemaal maar toch wel gedeeltelijk correcte perceptie van een hooghartige elite die alles wilde regelen maar over niets echt ernstig nadacht.
     
    De speciale situatie van de Britten
     
    Vanaf het begin werd gekeken naar een deelname van het Verenigd Koninkrijk. Winston Churchill was daar een sterke voorstander van. Hij ijverde voor een ‘United States of Europe’. Maar de situatie van de Britten was niet eenvoudig. Het ‘Commonwealth’ was alles wat ze van hun vroeger imperium hadden kunnen redden en ze gingen daar dan ook heel voorzichtig mee om. Het Verenigd Koninkrijk was – in grote tegenstelling tot b.v. Frankrijk – al lang geen landbouwland van betekenis meer en importeerde traditioneel veel landbouwproducten uit het Commonwealth.  Botsingen met de Europese landbouwpolitiek waren voorgeprogrammeerd, een voor de meeste Europeanen volledig onbegrijpelijke Britse behandeling van die problemen eveneens. Bovendien hadden ze het financieel niet breed. Ze hadden wel – dachten ze – de oorlog gewonnen, maar daar een verpletterende schuldenlast aan over gehouden.
     
    Het zou ons te ver voeren het volgend thema hier ten gronde uit te werken, maar het is toch te interessant om het gewoon over te slaan. Suikerriet is al eeuwen de Nemesis die boven de Britse politiek hangt! Het ongenoegen van de Noord Amerikaanse kolonisten over de richtlijnen van Whitehall dat uiteindelijk tot de Amerikaanse opstand en onafhankelijkheid leidde, had zich gedurende een flink stuk van de 18de eeuw langzaam opgebouwd over de handel in (suikerriet)molasse tussen de West Indische eilanden en het Amerikaanse continent. Het Britse parlement werd toen praktisch gecontroleerd door de ‘suikerbaronnen’ die schaamteloos hun eigen profijt maximeerden zonder enige aandacht voor ‘neveneffecten’. Sir Edmund Burke, jawel de filosoof, die toen ook in het parlement zetelde, waarschuwde in zijn nooit mis te verstane duidelijkheid voor de desastreuze gevolgen en pleitte voor een meer redelijke aanpak. Natuurlijk tevergeefs! De ruzie over bijkomende taksen op thee was dan enkel nog maar de vonk die het kruitvat in Boston deed ontploffen.
     
    Net zo brisant bleek enkele eeuwen later het belangenconflict tussen de moderne Britse suikerbaronnen (Tate & Lyle) en de suikerbietboeren van het continent. De geschiedenis herhaalde zich dus, maar deze keer was er zelfs geen Burke om te waarschuwen.
     
    De Engelsen zochten in 1960 een uitweg met EFTA (European Free Trade Association). Ze gingen daarbij een partnerschap aan dat, met de tijd, Zwitserland (inclusief Liechtenstein) en de Scandinavische landen (inclusief IJsland) en zelfs Oostenrijk omvatte maar ondertussen zeer gekrompen is. EFTA is een vrijhandelszone en geen tolunie zoals de EEG. Daardoor konden de Britten verder hun (riet)suiker tolvrij uit het Commonwealth blijven importeren, zonder dat de Zweden dat daarom ook moesten doen. Economisch is EFTA eigenlijk een succesverhaal. Desondanks bleven de Britten naar het Europees, meer politiek project lonken. Oorspronkelijk toonde vooral de conservatieve partij interesse.
     
    Van het continent kwamen gemengde signalen. Duitsland was zeker aan een Britse deelname geïnteresseerd maar De Gaulle wilde er eigenlijk niet van weten, zonder dat ooit met zoveel woorden te zeggen.
     
    In 1973 – De Gaulle was toen al overleden – onder de conservatieve regering Heath, trad dan het Verenigd Koninkrijk toe tot de EEG. Denemarken ging mee. Daarbij moesten ze natuurlijk de EFTA verlaten. Dat bleef in Engeland een omstreden thema. De socialistische regering Wilson organiseerde dan ook al in 1975 een referendum. Een ruime (?: 65% ) meerderheid stemde voor de EEG. Daarmee leek de zaak definitief beslecht, maar schijn bedriegt.
     
    Gemiste kansen
     
    De Europese beweging was nu 20 jaar oud en er waren ernstige alarmsignalen. Het oorspronkelijk elan was verdwenen. Er was ook geen duidelijke consensus meer over de richting. Wat moest het nu worden: een Europa der naties (vaderlanden), of een der volkeren, of een der Europeanen? Ook vandaag bestaat daarover absoluut geen eensgezindheid. Maar wat het ook zou worden; de nationale politici zouden macht moeten inleveren. In 1950 ware dat misschien mogelijk geweest: het potentiaal (de angst) was toen nog enorm groot en de nationale politici hadden zich nog niet zo knus in de zetels van de macht genesteld dat ze een onoverkomelijke hindernis gevormd zouden hebben. Bovendien werd de Europese idee door de bevolking toen breed gedragen. Nu, twintig jaar later, was het potentiaal gekrompen en de weerstanden waren enorm gegroeid. Het volk begon aan de vrede in Europa te wennen en ze voor een vanzelfsprekendheid te houden. Het gevolg was – natuurlijk – stagnatie.
     
    Eigenlijk was de ramp toen al gebeurd. We hadden van het hoog aanvankelijk potentiaal gebruik moeten maken om snel een Europese grondwet te formuleren, democratische structuren te scheppen met een echt, uit Europese lijsten verkozen, Europees parlement (in contrast met een duur reizend circus zonder belang). We hadden een Europese Defensie, een Buitenlands politiek apparaat en een gemeenschappelijke munt, natuurlijk in combinatie met een gemeenschappelijk fiscaal stelsel, kunnen scheppen.
     
    We ‘hadden’, maar we ‘hebben’ dus niet. Iedere zin met ‘hadden’ erin is eigenlijk bij voorbaat tot volkomen belangeloosheid veroordeeld. Zo ook hier! Enkel al door dat parlement, met hoge kosten verbonden, voortdurend tussen Straatsburg en Brussel te laten pendelen toonden we eigenlijk al dat we het geen moment ernstig meenden, dat we bereid waren de toekomst te verkopen voor het vrijwaren van vage symbolen uit het verleden.
     
    Leven met stagnatie
     
    De Europese overheid reageerde op de stagnatie zoals iedere overheid die de richting en het momentum kwijtgeraakt is: met koortsachtige – en dure – activiteit rond thema’s die er niet toe deden. Ze bouwden een immense bureaucratie op die zich, in detail, met alles en iedereen begon te bemoeien. Bij de historisch geïnteresseerden komt hier ongetwijfeld een herinnering aan de Oostenrijkse keizer Josef II, de keizer-koster, op. Die bemoeiingen hadden deels ergerlijke, deels bespottelijke resultaten. De dames en heren bepaalden onder anderen precies hoe een banaan er hoort uit te zien om ‘banaan’ genoemd te mogen worden. Het gevolg was dat de bananen die al eeuwen op Madeira geteeld worden nu plots – in Europe – geen bananen meer waren.
     
    Een voorbeeldje dat ons grappig mag lijken maar waar veel Britse boeren niet om konden lachen vinden we bij het longhorn vee. De Europese bureaucraten laten wel de werkelijk belangrijke kernproblemen ongemoeid, maar proberen verder ieder detail te regelen, en dus ook het leven van ons vee. Ze hebben precies bepaald wanneer een koe ten vroegste mag geslacht worden, en ook wanneer dit ten laatste gebeurd moet zijn. So far so good! Ongelukkigerwijze heeft de evolutie, toen ze de longhorns vormde, vergeten inzage te nemen van de Europese regelgeving. Daardoor heeft de longhorn een ander, trager, levensritme dan ons gebruikelijk vee. Het gevolg daarvan was dat de longhorns – volgens de Europese richtlijnen –  nooitgeslacht konden worden. Nogal vervelend voor een veeboer die slachtvee fokt. Natuurlijk is dat ondertussen rechtgezet, maar dat zijn van die fouten die een overheid nooitmag maken.
     
    De ramp van 1968
     
    Er gebeurden ondertussen ook nog andere rampzalige dingen. 1968 kwam en ging. De tijdsgeest veranderde drastisch en begon aan de postmoderne ziekte te lijden: weg van de realiteit, op naar een postmoderne definitie van de werkelijkheid, namelijk dat wat wij allemaal samen voor werkelijkheid houden en als dusdanig declareren. Waarheid en gerechtigheid werden ‘sociaal’ gedefinieerd en waren nu kwesties van ‘communicatie’. Perceptie is alles, inhoud onbelangrijk. Die evolutie ging binnen de ‘Eurocratie’, ver af van het soms heel heilzaam gezond verstand, annex wantrouwen, van het volk natuurlijk nog veel sneller dan elders.
     
    De moderne ‘topics’, die na 68 bij een wild expanderend groen-links populair werden, kregen nu alle aandacht. Ecologie, mensenrechten (maar dan wel exclusief zoals wij ze zien), de kwaliteit van voedsel en huishoudapparaten en meer recent ook het klimaat kregen de steeds bedilleriger wordende aandacht van een gestadig groeiende Europese bureaucratie. Een ware vloedgolf van voorschriften rolde over Europa. Verkocht werd dat allemaal onder het label ‘goed voor de mensen’ (kon van Stevaert zijn). Wat een absurde grap! Eigenlijk werden we gewoon tot onmondige kinderen verklaard en ook zo behandeld. Dat pedant gekrijs moest overal in de nationale wetgeving ingepast worden, of het nu knarste of niet. De lokale heersers waren daar niet rouwig om. Het ging meestal om dingen die ze zelf ook wel wilden, maar uit schrik voor het gezond verstand van hun electoraat niet durfden invoeren. Nu konden ze met een onschuldig zuinig gezicht naar Europa wijzen. Dat deden ze met veel overtuiging, en ook wel eens in gevallen waar Europa er niets of nauwelijks mee te maken had
     
    Soms vorderde Europa ook dingen die wel zinvol waren, bij voorbeeld budgettaire discipline. Dat was voor de lokale baronnen geen hinderpaal. Het was enkel nodig voor flagrante overtredingen een goede uitleg te vinden en de zaak werd door Europa met de mantel der liefde bedekt. Natuurlijk lieten onze dorpspolitiekers het niet na luid te verkondigen dat ze het – ruim voorhanden??? – geld wat graag over de hoofden van hun plebs zouden uitstrooien, indien daar niet die weerbarstige achterlijke Eurocraten waren, die meenden streng op soberheid te moeten aandringen.
     
    Daardoor stookten ze onder de bevolking afkeer tegen Europa. En er was geen mogelijkheid die afkeuring via de stembus te tonen. Daarvan profiteerden dan natuurlijk populisten, die soms nogal lichtvaardig ‘rechts’ genoemd worden.
     
    We zien hier al duidelijk een onmiskenbare decadentie van de Europese gedachte, maar het wordt nog erger als je aan het leidend personeel van dat circus denkt.
     
    Personeel
     
    Straatsburg en Brussel hebben zich ontwikkeld tot de containerparken van de Europese politieke partijen. Alles wat lokaal onverkoopbaar geworden is wordt daar gedumpt en gerecycleerd tot Europese beleidsmaker, die dan gedurende zijn tweede leven ongegeneerd kan besturen zonder de hinderlijke inmenging van de kiezer. Hier komen de hondsbrutale jochies van 68 aan, na hun ‘lange mars door de instituties’. Hier kunnen ze, door een odium van respectabiliteit omgeven, hun driftige regelwoede ongeremd botvieren.
    De resultaten zijn grotesk en de omgang van de machtigen met iedere spoor van kritiek huiveringwekkend. Nog onlangs zegde Herman Van Rompuy: “Ik moet altijd lachen als men over het democratisch deficit van de EU begint“. Zo kunnen we het natuurlijk ook zien: als protesteren en klagen niet meer helpt kunnen we nog altijd – een beetje wrang – lachen. Of zou Van Rompuy het toch anders gemeend hebben? Waarschijnlijk wel! Mijn vrouw woonde enkele maanden geleden een lezing van hem bij. Volgens hem was alles in Europa in de best mogelijke orde: “tout va bien dans la meilleure des mondes”; Panglos in topvorm! Natuurlijk vindt Van Rompuy het niet erg als zijn pedante gezellen het vermogen van stofzuigers beperken: hij zelf zuigt wel nooit stof, dat doet zijn werkvrouw. Ondertussen zijn ze weeral bezig het design van … broodroosters ingewikkelder, duurder en gevoeliger voor mankementen te maken. Echt waar beste lezer: dit is geen flauwe grap maar bittere realiteit.
     
    De vlucht vooruit
     
    Einde der jaren 80 werd het zelfs voor de door de macht benevelde Eurocraten duidelijk dat het momentum van de Europese beweging door hun vingers glipte en bijna verdwenen was. Er moest dringend iets concreets gebeuren. Het verdrag van Maastricht moest de grote stap vooruit worden. Daar werd de Europese Unie boven de doopvont gehouden. Dat betekende een drastische uitbreiding van de bevoegdheden van Europa. Ergens moeten ze toch aangevoeld hebben dat er een democratisch probleem was: ook aan de bevoegdheden van het parlement werd gesleuteld. Maar dat bleef verregaand cosmetisch.
     
    Natuurlijk was er vooral nood aan iets tastbaars. Het vrij personenverkeer binnen de unie (Schengen) was al een heel goede zaak waar de burgers direct iets aan hadden. Het prestigeproject echter werd de gemeenschappelijke munt: de Euro. Dat was natuurlijk een uitstekend idee. De Euro bracht zowel belangrijke voordelen voor de handel als een direct voelbare vereenvoudiging van het leven van de burgers. Maar… ik weet nu werkelijk heel weinig over economie. Dat beetje volstaat echter volkomen om te begrijpen dat een gemeenschappelijke munt zonder gemeenschappelijke fiscale politiek gedoemd is om tot grote problemen te leiden. Het was niet zo dat de protagonisten van toen dat niet beseften. Ze zagen heel goed dat ze bezig waren één munt te scheppen voor twee totaal verschillende werelden: Noord en Zuid Europa. Ze wisten perfect dat ze de middelen niet hadden om het Zuiden de noodzakelijke discipline op te leggen. Door mijn toenmalige contacten heb ik persoonlijk kunnen observeren dat de samenhangen zowel kanselier Helmuth Kohl als de Duitse ‘haute finace’ glashelder voor ogen stonden. Maar ze trokken er verschillende conclusies uit. De ‘haute fincance’ bleef sceptisch en Kohl koos voor ‘verstand op nul, blik op oneindig, en avant la musique’. Hij gokte erop dat, als de eerste problemen zich manifesteerden, de nationale leiders de noodzaak zouden zien om een deel van hun macht in te leveren en dat het dan snel zou gaan. Kohl geloofde in het scheppen van voldongen feiten. Natuurlijk kreeg hij – zoals altijd – zijn zin. Europa volgde hem. Maar hij heeft zich vergist: het debat dat – volgens hem – rond 2006 tot veranderingen had moeten leiden is zelfs vandaag nog niet eens ernstig begonnen. De Britten besloten niet mee te doen. We willen ze het voordeel van de twijfel geven en aannemen dat ze, na hun vijf met Europa afgesproken testen, de bui zagen hangen.
     
    Wat moest gebeuren gebeurde dan ook en de crisis die voorgeprogrammeerd was verscheen heel stipt op de afspraak. Ze is – ook vandaag – noch verteerd noch zelfs maar opgelost. De Euro ‘vliegt’ nog altijd, maar kent geen natuurlijk evenwicht. Hij moet doorlopend door kunstmatige ingrepen in leven gehouden worden. Die ingrepen gaan soms wel eens over de rand van de werkelijke gekende wetmatigheden en zijn dus ronduit gevaarlijk. Indien we het stuur ook maar één seconde loslaten stort het ding neer. De Euro, die de grote moraal booster had moeten worden, leverde de Europeanen dus minstens gedeeltelijk weer een ontgoocheling en een lopende zorg op.
     
    Een Europese grondwet
     
    Ongeveer terzelfder tijd begonnen onze grote leiders te merken dat we nog geen Europese grondwet hadden, wat misschien toch wel nodig was. Dat is natuurlijk waar. Om een politieke eenheid te kunnen vormen is iets meer nodig dan handelsverdragen en het verbod van gloeilampen. We moeten daarvoor een gemeenschappelijk beeld ontwikkelen dat niet enkel toont wie en wat we zijn, maar ook wie en wat we willen worden. Daarvoor moeten we weten waar we vandaan komen, hoe onze cultuur zich ontwikkelde, wat onze – gemeenschappelijke – waarden zijn en de principes waar we samen voor willen staan, waar onze prioriteiten liggen etc. Dat allemaal samen kan dan een grondwet vormen, een concept, een soort ontwerp. Daaruit kunnen we dan afleiden wat we allemaal samen willen doen en hoe we dat willen aanpakken. Maar we moeten ook even duidelijk zeggen wat we gescheiden willen houden en waarom. Pas dan kunnen we ons gaan organiseren om op een democratische manier wetten en regels te maken, en ze door een overheid te laten uitvoeren. Wij hebben dat echter in de omgekeerde volgorde aangepakt, en dus zaten we in de jaren tachtig met hopen regels en een overheid, maar zonder grondwet. Daar moest dus verandering in komen. Dat bleek echter allerminst eenvoudig. Wij Europeanen hebben inderdaad veel en belangrijk erfgoed dat ons verbindt. Bij voorbeeld de klassieke pijlers: Griekse filosofie, Romeinse wetgeving en – als sterkste element – Joods Christelijke cultuur. Maar er is ook veel dat ons scheidt, individueel verschillend maakt. Dat hoeft geen probleem te zijn, helemaal in tegendeel! Je hoeft maar naar het jaarlijks volksdansfestival van Schoten te gaan om de bonte verscheidenheid van onze culturen te genieten en als echte rijkdom te ervaren. Maar die diversiteit vereist wel een kiese, omzichtige behandeling. Pas als we ieders identiteit werkelijk respecteren kunnen we tot een eenheid groeien. Dat blijkt niet eenvoudig. Het grootste probleem daarbij vormen niet de nationalisten met oogkleppen, maar de zelfvoldane ‘wereld open’ postmoderne denkers. Om te beginnen willen die van geen Joods Christelijke cultuur weten. Daarmee sluiten ze al meteen het sterkste bindmiddel voor hun constructie uit. Verder hechten ze, als fanatieke volgelingen van Rousseau, een totaal overdreven belang aan die ‘égalité’. Ze gaan wel – verbaal – de diversiteit loven, maar ze streven naar de kleurloze smakeloze eenheidsbrei: de nieuwe mens die ze denken te moeten maken. Dat laatste is ook een nogal pretentieuze ambitie die geen schijn van kans heeft om in de praktijk te werken. Al het etnische en tribale verfoeien ze. Ze vinden dat achterlijk Ze willen het allemaal doen zonder het cement dat gedurende tienduizenden jaren de maatschappij bijeenhield. Van hoogmoed gesproken… Van een identiteit willen ze helemaal niet weten: dat is het reinste fascisme. Maar ogenblikje! Na de schok van de Brexit blokletterde de Financial Times: “Brexit: Identity trumps economics.” (Brexit: identiteit overtroeft economie). Tja, als zelfs de Financial Times iets meer belangrijk vindt dan economie, dan moeten we daar toch echt eens over nadenken.
     
    Ook met het verleden hebben ze een zeer gestoorde verhouding: vroeger was alles slecht, waarom daar nog een gedachte aan verspillen? Onze ex-premier Guy Verhofstadt, een van de protagonisten van de postmoderne Europese elite formuleerde het zo: “Het is niet interessant te weten waar we vandaan komen. Belangrijk is enkel te weten waar we naartoe willen.” Hij miste hier een kleinigheidje. Iemand die niet weet waar hij vandaan komt kan ook niet echt weten waar hij nu is, en nog minder waar hij heen gaat. Hij zal dat natuurlijk eerst merken als hij denkt dat hij aangekomen is… Nu, volgens Verhofstadt en zijns gelijken is dat nog altijd ruim op tijd.
     
    Het klinkt paradox, maar nuchtere analyse toont het genadeloos: onze grote postmoderne geesten schijnen zelf iedere dwaasheid die hun luid verkondigde visie in de weg kan staan te mobiliseren.
     
    Het werd dus niets met die grondwet. Maar niet getreurd: onze Eurocratie is vindingrijk. Ze bundelden een aantal besluiten en besluitjes die vroeger genomen waren, noemden dat Grondwet en presenteerden het in 2007 in Lissabon aan 27 regeringsleiders die deden of ze het geloofden. De Ieren begingen, door hun eigen grondwet gedwongen, de duidelijke onvoorzichtigheid die ‘Grondwet’ in de vorm van een referendum aan hun volk voor te leggen. Die schoten het ding prompt af, omwille van de verkeerde redenen maar volkomen terecht. In Hongarije was er ook nog een debacle. Dat is dan maar niet meer geprobeerd. Tot zover de democratie, die wij voor alle anderen zo sterk aanprijzen en in het Midden Oosten zelfs met bommen willen afdwingen.
     
    Dan werd het stil rond die grondwet. Zoals zoveel in Europa verdween ze geluidloos uit het schijnwerperlicht. We hebben er nochtans dringend een nodig. Dat is laatst nog duidelijk gebleken toen de Europese Commissie stappen ondernam tegen de Hongaren en Polen, die vermetelheid hadden regeringen te kiezen die zich tegen de postmoderne trends van Brussel verzetten.
     
    Dan maar in de breedte
     
    De situatie werd verergerd doordat de EU besloot koortsachtig in de breedte te groeien, nu de weg in de diepte zo duidelijk versperd bleek. Dat was zowel voor het EU lidmaatschap als de Eurozone het geval. Alsof dingen die we met zes niet voor elkaar kregen met 28 ineens wel zouden gaan! Die ‘uitbreiding’ had vaak ook doelen die niets met Europese belangen te maken hadden. Boze tongen beweren dat Roemenië en Bulgarije, die langs geen kanten klaar waren voor een lidmaatschap ‘beloond’ moesten worden voor hun steun aan de USA in Afghanistan en Irak, en bovendien een bijdrage moesten leveren aan de expansie van de NATO in richting Zwarte Zee. Ook de ‘onderhandelingen’ met Turkije, die zelfs een kind als cynische smakeloze grap kan ontmaskeren zijn in dit kader te plaatsen.
    Bij die ‘uitbreidingen’ zijn we er zelfs niet in geslaagd ook maar de meest primaire zorgvuldigheid aan de dag te leggen. Toen de Grieken in 1981 de EEG bijtraden hebben ze al met de boeken geknoeid. Ze werden betrapt en speelden voor een jaar hun subsidies kwijt. De Grieken leerden daar iets uit, namelijk dat ze bij het vervalsen van de boeken professioneel te werk moesten gaan. Toen het erop aankwam de Eurozone bij te treden huurden ze Goldman Sachs in om de fraude door te voeren. Iedereen wist dat, ook in de Verenigde Staten waar ik op dat moment woonde. We wisten zelfs wat de Grieken voor dat ‘advies’ betaald hadden: 63 miljoen $. De Europeanen echter hadden, in tegenstelling tot de Grieken, uit de incidenten van de jaren 80 niets geleerd. Bovendien vinden de postmoderne voordenkers dat men niet mag stigmatiseren. Stereotypes en profielen zijn helemaal uit den boze, wat ons ook met ons terreurprobleem niet bepaald helpt.  Bijzondere aandacht voor de Griekse boeken leek dus ongepast, op de rand van het racisme. Zo kon het dan gebeuren dat de Europese Commissie en de Europese nationale regeringen waarschijnlijk de enige mensen op de wereld waren die niet merkten dat de Grieken de goegemeente belazerden. Didier Reynders, die toen de Belgische minister van financiën was, heeft in een opmerkelijke vlaag van oprechtheid achteraf, nadat de Griekse bom gebarsten was, toegegeven dat hij het wél wist. Maar hij had het blijkbaar niet belangrijk genoeg gevonden om het in het kabinet ter sprake te brengen. Guy Verhofstadt, die toen Belgische premier was, beweert namelijk bij hoog en bij laag dat hij nooit kennis van die dingen had. En wie zou nu aan het woord van Verhofstadt durven twijfelen? Waar hadden we dat al eens eerder gehoord: “Wir haben es nicht gewußt”? Ik vertel U deze anekdote enkel om te tonen hoe ‘ernstig’ Brussel (zowel Belgisch als Europees) zijn bedrijf beheert.
     
    Maar pas helemaal over boord gegaan zijn we met Oekraïne. Een groepje EU bonzen, daaronder – weer eens – even onvermijdelijk als prominent onze onvolprezen nationale ramp Verhofstadt, trok naar Kiev om de daar putschende oligarchen een hart onder de riem te steken en gouden bergen te beloven, onder anderen in de vorm van een associatieverdrag. Rusland heeft nu al tientallen jaren een sluipend indrukken van zijn invloedssfeer verdragen, maar ik denk toch niet dat iemand die nog volledig bij zijn verstand is ook maar één moment kon aannemen dat de Russen de gedachte aan een NATO basis in Sebastopol zonder meer zouden wegsteken. Poetin nam dan ook onmiddellijk effectieve maatregelen. Dat associatieverdrag is ondertussen door de Nederlanders, die via de ramp met MH 17 directe slachtoffers van de Oekraïense situatie geworden zijn, met klank afgewezen. Ik ben erg benieuwd wat voor slimmigheden ze daar nu weer uit de kast gaan halen om die niet mis te verstane democratische uitspraak onder de mat te vegen. De cijfers waren hier namelijk veel duidelijker dan bij de Brexit afstemming. In ieder geval zijn we daarmee tegenover de Russen ver over de rode streep gegaan en dat heeft ons een verzuring van de betrekkingen opgeleverd die we echt niet konden gebruiken. Onze pers, die zo dociel systeem horig is dat ik hem niet meer vrij of democratisch kan noemen, haalde de oude film van ‘de goeden tegen de slechten’ onder het stof vandaan en speelde die zo onvermoeibaar af dat een aanzienlijk deel van de bevolking inderdaad weer begon te geloven dat wij – zoals altijd – aan de goede kant staan. Weliswaar met lege handen en lege zakken, maar we staan er.
     
    De geschiedenis herhaalt zich: politieke systemen die thuis hun zaakjes niet in orde krijgen proberen dat te verdoezelen door ergens anders onrust te gaan stoken. Europa is de laatste jaren dus een offensief begonnen om zich op het internationaal vlak te profileren. Vooral onze recente ‘tussenkomsten’ in verband met het Midden Oosten (Libië, Syrië) getuigen van een schrijnend, bijna onbegrijpelijk realiteitsverlies. Onze extreem wereldvreemde ingrepen hebben daar problemen gecreëerd en verergerd die ons dan in de vorm van een immense migratiegolf bitter terugbetaald werden. Verstaanbaar is dat natuurlijk allemaal: toegepast postmodernisme. Maar als een Europese buitenlandse politiek er zo uit moet zien kunnen we er misschien toch maar beter geen hebben.
     
    De knal.
     
    Na dit zondenregister zouden we kunnen denken: Europa heeft gefaald en blijft maar falen. De Britten hebben dat duidelijk gezien, en besloten hier niet verder energie in te steken en het lot van hun land weer volledig zelf in handen te nemen. Ze kunnen maar beter hun traditionele banden met de USA weer sterker aanhalen. Het zou mooi zijn indien de wereld zo rationeel ineen zat, maar de werkelijkheid is jammer genoeg anders.
     
    Het proces zelf van het Brexit referendum was democratisch, daarover kan geen twijfel bestaan. Maar over de opportuniteit van een referendum valt heel zeker te discussiëren. Nog onlangs las ik in Der Spiegel een artikel van de columnist Jacob Augstein, zo’n link(s)e jongen. Hij schrijft daarin: ”Wer Demokratie will, darf die Menschen nicht direkt befragen.“ (Wie democratie wil mag de mensen niet direct vragen). Dat is de typische elitaire minachting van de linkse intellectueel die vanuit zijn ivoren toren op het volk neerkijkt. Ik ben het daarmee grondig oneens en denk dat we de soeverein, het volk, toch ook een beetje moeten vertrouwen. Maar dat kan natuurlijk ook verkeerd aflopen, en tegenwoordig, in onze moderne, van ‘communicatie’ bezeten, maatschappij, nog veel gemakkelijker dan vroeger.
     
    Bij ons concreet voorbeeld Brexit is zowat alles scheef gelopen wat kon scheeflopen. Om te beginnen was de motivatie niet zuiver. Het doel van dat referendum was niet de mening van het Britse volk over het lidmaatschap in de EU te vragen, maar de strijd binnen de Conservatieve Partij te beslechten, zodat ze eindelijk zouden kunnen beginnen met regeren. Alleen al omdat mijnheer Cameron om geen betere reden lichtvaardig een zo zwaar risico nam verdient hij het uit Downing Street verjaagd te worden.
     
    Bovendien zijn de kiezers driest belogen en bedrogen. Vooral het ‘leave’ kamp heeft luidsterk cijfers en ‘feiten’ gehanteerd die kant noch wal raken, wat ze al vlak na de verkiezing ook nog openlijk toegaven. Sommigen noemen dat populisme, maar ook dat is listige manipulatie. Bedrog is gewoon bedrog, punt!
     
    Mijnheer Augstein zal nu zeggen: “Zie je wel: het volk kan te gemakkelijk misleid worden.” Maar ogenblikje: die Boris Johnson is inderdaad een hondsbrutaal, ziekelijk ambitieus en gewetenloos jochie. Maar het was niet alleen het volk dat erin trapte. Hoe kon die man binnen de Conservatieve Partij opstijgen tot burgemeester van Londen en als kandidaat premier gehandeld worden als hij niet, naast het volk, ook de partijelite – professionele politici dus en volgens mijnheer Augstein competenter en minder gemakkelijk te bedriegen –  in zijn ban had gebracht?
     
    Nigel Farage is ook zo’n clown, maar nog veel primitiever en giftiger. Alhoewel… toen hij zijn collega’s Europese parlementsleden toeriep “Jullie hebben nooit een ernstige job gehad” was hij – per grote uitzondering – misschien wel dichter bij de waarheid dan ons allen lief is. Bij die bullebak kan men eigenlijk niet redelijk verwachten dat hij iets objectiefs ventileert. De statistiek dicteert dat er altijd een aantal mensen zijn die daar desondanks achter lopen. Dat feit aanvaarden hoort ook bij goed begrepen democratie.
     
    Dan waren er ook bij de ‘leave’ stemmers zeker veel die eigenlijk niet bereid waren echt in het koude water te springen, maar “het die in Brussel eens duidelijk wilden tonen”, er vast op rekenend dat het ‘remain’ kamp toch zou winnen. Die hebben gekregen wat ze verdienden. Postmoderne listigheid (eigenlijk een pleonasme) in democratische processen moet bestraft worden.
     
    Maar het is niet redelijk te stellen dat, indien alles eerlijk en rechtlijnig afgelopen was, er een andere uitslag geweest zou zijn. Het zondenregister van de EU is, hoe je het ook draait, tamelijk indrukwekkend.
     
    Dit was dus – weer eens – geen strijd van goed tegen kwaad, maar van dom tegen boosaardig. Er is nu geen weg terug, en of dit voor de Britten een historische miskleun was of net een verstandige zet zal nog moeten blijken.
     
    En nu?
     
    Theoretisch is het mogelijk hier nog een positief effect uit te halen. We zouden nu, geschokt, kunnen vaststellen dat we met Europa op de verkeerde weg zijn, ons bezinnen over wat er beter had gemoeten en een nieuw begin uitwerken. Maar ‘zouden’ in een zin is al even erg als ‘hadden’; we ‘zullen’ namelijk niet! De eerste reacties tonen dat al duidelijk aan. Er formeert zich al een kamp van revanchisten die zich vast voorgenomen hebben de Britten, in de onderhandelingen die nu wel moeten komen, ‘eens duidelijk op hun plaats te zetten’. Eigenlijk een zonder meer te verwachten reactie van het postmoderne grote gelijk. Uit Frankrijk komen al stemmen om het Engels nu niet langer als een der drie officiële Europese talen te hanteren. Het Romaans cultuurimperialisme is weer terug van – heel eventjes – weg geweest. Niets geleerd uit 1200 jaren Europese geschiedenis!
     
    Die onderhandelingen worden overigens een nachtmerrie voor iedereen, maar vooral voor de nog-EU leden. Het grootste probleem zal blijken dat wij met 27 zijn. Vergeet niet dat de Britten er eeuwen ervaring mee hebben tweedracht onder de continentale machten te zaaien. En ze hadden niet altijd de luxe dat die met 27 waren.
     
    Onze Eurocratie weet ondertussen wat nu nodig is: meer van hetzelfde, meerEuropa. Over democratische legitimatie hoor ik geen piep. Ook niet over manieren om met de Europese diversiteit (en ik bedoel hier niet de geïmporteerde, waarvoor meer dan voldoende aandacht is, maar wel de oorspronkelijke), de verschillende culturen en mentaliteiten verstandig om te gaan. Niets geleerd uit 65 jaar Europese beweging!
     
    Europa ligt ‘dood in het water’ en we hebben het bitter nodig, meer dan ooit. Een intra-Europees gewapend conflict is inderdaad onwaarschijnlijker geworden. Niet omdat we verstand zouden gekregen hebben, maar omdat wij ons zelf met ons postmodern beleid zo verzwakt hebben dat we gewoon niet meer kunnen vechten. Maar er zijn nu nieuwe elementen, onder anderen de globalisering, die zich zullendoorzetten, volledig onafhankelijk van wat wij denken of willen. Bovendien is daar ook nog altijd de wereldwijde opmars van een militante Islam. Het is vandaag meer dan ooit een waarheid als een koe: we zullen Europees zijn of we zullen niet zijn. Maar niemand schijnt dat echt te begrijpen, de voorstanders van de EU even min als de opponenten.
     
    We kunnen alleen nog geduldig wachten en hopen op een mirakel. Dat lijkt me geen bijzonder beloftevolle strategie, maar ik zie geen andere.
     
    Bij het begin van dit stukje heb ik mijn inschatting van de Brexit samen gevat als volgt:
    1. Het is absoluut geen misverstand.
    2. Het is heel zeker – ook – onze schuld.
    3. Het komt gegarandeerd niet in orde.
    Q.E.D.
     
    Uw dwarsligger.
  • Nieuwsbrief Pjotr's Dwarsliggers - speciale editie 21 juli 2016

     

    Beste lezers,

    Wij verhelen niet dat we als dwarsliggers koele minnaars zijn van de manier waarop België momenteel georganiseerd is en functioneert. Maar precies daarom willen wij

     

    alle lezers die België wel fijn vinden een superzonnige 21 juli wensen.

    Aan de vooravond van de nationale feestdag interviewde Knack de 87-jarige historicus Lode Wils. Voor wie België lief heeft zoals Wils, zal zijn verklaring dat België binnenkort ophoudt met te bestaan, wellicht geschokt hebben. Hij herinnert zich dat hij koude rillingen kreeg bij het aanhoren van de ‘Brabançonne’ en betreurt dat het volkslied vandaag nauwelijks nog iemand beroert.

    Op de nationale feestdag wordt in veel landen traditiegetrouw een militair defilé georganiseerd. Een duidelijke aanwijzing dat de veiligheid van de Natie één van de belangrijkste opdrachten is van een nationale overheid. Sinds enige tijd is het defilé (heel terecht) uitgebreid en worden ook alle veiligheidsdiensten, politie, reddingsdiensten en hulpverleningsorganisaties publiek geëerd. Nadien vertrekken onze machthebbers met gezwinde spoed in verlof, al wordt dit voor enkelen moeilijk nu het (on)veiligheidsniveau nog altijd op het één na hoogste niveau staat.

    Twee ontwikkelingen inzake veiligheid baren de dwarsliggers zorgen:

    Het lijkt er sterk op dat het patriottisme van onze beleidsverantwoordelijken zich beperkt tot ‘wat moet dat kosten?’. Precies alsof we ‘veiligheid’ kunnen kopen zonder dat de bevolking enige individuele prestatie moet leveren, laat staan erbij betrokken wordt. Het inzetten van anoniem belastinggeld (= ieders en dus niemands geld), zonder zelfs goed te weten waaraan we dat geld het best kunnen besteden.

    Tegelijk stellen we vast dat we niet eens meer (willen) weten waarom en door wie onze veiligheid in gevaar wordt gebracht. In naam van onze eigen waarden wordt ons voorgehouden dat we deze niet meer mogen verdedigen. Dank zij de perverse rol die onze media daarin spelen en de bevolking bewust misleiden, moeten we zonder er ook maar één vraagteken bij te plaatsen aannemen wie onze vijand is en wie onze vriend.

    Deze laatste bekommernis werd op een zeer interessante manier vertolkt door de Nederlandse gewezen militair attaché te Moskou, Harry van der Horst, die daarom het hoofdartikel voor deze speciale editie levert.

    Nog even een niet onbelangrijke anekdote: Wanneer een diplomaat door zijn terreinkennis een afwijkende mening heeft van wat men ‘verwacht’ bij Buitenlandse Zaken (idem Defensie voor de defensieattaché), verdenkt men hem/haar ervan te lijden aan het Stockholm syndroom. Zo was het duidelijk dat de ambassadeur (nochtans van socialistische strekking) in Wenen heel wijselijk zijn mening over de partij van Jorg Haider (die veel milder was dan deze van buitenlandminister Louis Michel) voor zich hield, terwijl ik, onervaren als ik was, dat niet deed. Met als gevolg dat ik een dringende telefoon kreeg van de stafchef defensie die mij aanraadde om mij gedeisd te houden, ‘want anders zou de minister mij terugroepen’. Waarom dan nog geld uitgeven aan diplomaten en hun terreinkennis, wanneer het toch maar poppetjes zijn die mogen dansen naar de pijpen van vooringenomen regeringsleden?

    Nog veel leesplezier,
    vanwege de Dwarsliggers

    Rusland en het Westen, wat kun je er nog over zeggen?


    De kwaliteit van het discours in het Westen over Rusland


    Het debat over de relatie tussen de Russische Federatie en het Westen verloopt de afgelopen jaren ´bij ons´ (in het Westen) in wisselende mate van intensiteit, maar is sinds de crash van vlucht MH17 op 17 juli 2014 zo goed als dagelijks onderwerp van publicaties en reportages. Deze grote aandacht garandeert echter niet altijd dat de analyses erg objectief en volledig zijn. Opvallend daarbij is dat het debat in het Westen in toenemende mate wordt gedomineerd door analisten uit de Angelsaksische landen, de voormalige Warschaupactlanden en ex-satellietstaten van de voormalige Sovjet-Unie. Kenmerkend daarbij is de selectieve wijze van informatievoorziening en een niet geringe mate van sarcasme die andersdenkenden ten deel valt. En dat is een slechte zaak: hierdoor wordt de publieke opinie op een te negatieve manier beïnvloed en een zinvolle gedachtewisseling als basis voor een verantwoorde politieke besluitvorming geblokkeerd.

    Een ander kenmerk is de wijze van analyseren, die dikwijls te wensen overlaat. De actualiteit wordt rechtstreeks vergeleken met gebeurtenissen uit het verleden en met parallelle redeneringen en extrapolatie wordt een toekomst geschilderd die onvermijdelijk en zeer ongewenst is, tenzij het Westen zo snel mogelijk letterlijk alle middelen inzet om het onheil te keren. Nu is extrapoleren al gauw een speculatieve zaak en zou dus met het nodige voorbehoud dienen te geschieden, maar die terughoudendheid is vaak ver te zoeken. De parallelle redeneringen betreffen geregeld vergelijkingen van de Russische president Poetin met grote dictators uit de wereldhistorie. Ik noem hier geen namen; de lezer kent ze. Op de conclusies die op deze wijzen van analyseren worden gevonden valt dus wel wat af te dingen.

    De gevolgen van dit gebrekkige discours kunnen groot zijn, dus wil ik het niet uitsluitend aan politici, wetenschappers en beroepsmatige opinievormers overlaten. In dit artikel zal ik enige aanvullingen naar voren brengen vanuit de (militaire) praktijk, gezond verstand en mijn eigen kennis van de gang van zaken in Rusland. Mijn bedoeling daarbij is niet zozeer om de genoemde analisten per se tegen te spreken, maar meer om een bijdrage aan de volledigheid en de nuance van het debat te leveren. Vanwege de leesbaarheid is het niet mijn pretentie om een compleet werkstuk te presenteren, dus de lezer moet geen uitgebreid notenapparaat met verwijzingen, cijfers en grafieken verwachten. Bijna alles is echter verifieerbaar, eventueel via mij (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.).
     

    Historie


    De relatie tussen Rusland/de Sovjet-Unie/de Russische Federatie (RF) enerzijds en het Westen anderzijds is nooit gemakkelijk geweest. Rusland heeft zichzelf door de eeuwen heen beschouwd als een grootmacht, met extra rechten in de wereldpolitiek en verlangt dat de rest van de wereld zijn fundamentele geopolitieke rechten ook erkent. De belangrijkste concrete doelen zijn daarbij de volgende.
    Rusland mag niet omsingeld worden door vijandige staten, waarbij een bufferzone tussen Rusland en met name het Westen herhaling van historisch onheil (zoals de Franse en Duitse invallen) moet voorkomen; de ‘omsingelingsangst’.

    Rusland streeft naar het verkrijgen en behouden van ijsvrije havens.

    Dat deze eisen niet alleen onderdeel vormen van de Russische internationale politiek, maar ook gedragen en logisch gevonden worden in brede lagen van de bevolking is mij duidelijk geworden tijdens mijn werkzaamheden en verblijf in de Sovjet-Unie/RF. Men toont zich daarbij niet erg gevoelig voor wat de publieke opinie in het Westen daarvan vindt.

    Na de val van de muur in 1989 heeft het Westen zich opgesteld als winnaar van de Koude Oorlog en het beschouwde de Sovjet-Unie/RF en haar Warschaupact als de verliezers. Het gevaar uit het Oosten was voorgoed afgewend en gestimuleerd door de gedachten van de Amerikaanse socioloog, politicoloog en filosoof Francis Fukuyama groeide de algemene gedachte in het Westen dat het einde van de Koude Oorlog ook het einde van de ideologische evolutie van de mensheid was en dat de westerse liberale democratie als ultieme vorm van regeren kan worden beschouwd. De semidemocratische en super kapitalistische veranderingen in het Oostblok werden in het Westen dan ook met gejuich begroet.

    Het Westen was niet serieus geïnteresseerd in Russische eisen en wensen op het gebied van herinrichting van de internationale betrekkingen, maar bij mijn beste weten heeft men in de RF nooit overwogen om invloed in het ‘nabije buitenland’ af te staan. De successievelijke, niet-geheime Russische militaire doctrines en beleidsdocumenten over de buitenlandse politiek wijzen eerder op het tegendeel. De oprichting van de Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) is het duidelijkste bewijs dat men zoveel mogelijk van de voormalige Sovjet-Unie wilde redden. Ook de in het Westen veelgeroemde Gorbatsjov had al met president Reagan afspraken gemaakt over de Russische aanspraken op zijn eigen invloedssfeer in dat ´nabije buitenland´ (tevergeefs, zoals later bleek). Jeltsin heeft bij voortduring gewaarschuwd dat het inlijven van de Baltische staten bij NAVO en EU onacceptabel voor hem was. Poetin deed hetzelfde. Zoals hij ook protesteerde bij de NAVO-discussie over het plaatsen van een antiraketsysteem met toebehoren tegen ‘schurkenstaten’ in Polen en Tsjechië. Het Westen reageerde met NAVO- en EU-uitbreiding en het uitnodigen van Oekraïne en Georgië om lid te worden van de NAVO (via een zekere procedure die enige tijd in beslag zou nemen, maar toch …). Nu hoeft daar natuurlijk niets mis mee te zijn, maar het mag geen verbazing wekken als de Russen dan teleurgesteld zijn, to put it mildly.

    Russische militaire acties en interventies in de Noord-Kaukasus (Tsjetsjenië, Ingoesjetië, Dagestan), Georgië (Zuid-Ossetië, Abchazië, Adzjarië) en Oekraïne werden in het Westen niet op waarde geschat en de Westerse reacties waren niet adequaat. De weigering van de RF om in te stemmen met een vernieuwde versie van het Verdrag inzake Conventionele Strijdkrachten in Europa (CSE-verdrag) werd niet begrepen. (In mijn wapenbeheersingstijd - in de jaren negentig - heb ik zakelijke gesprekken moeten voeren met opperofficieren, die het verschil niet wisten tussen het CSE-verdrag en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa - OVSE). De RF heeft echter nooit een geheim gemaakt van haar ambities en aanspraken, zoals hierboven genoemd en heeft zich, geheel in lijn daarmee, na de Koude Oorlog consequent en openlijk verzet tegen de unipolaire wereld onder leiding van de supermacht Amerika.

    Het politieke Westen en de NAVO hadden destijds geen aandacht voor Russische gevoeligheden en waren duidelijk met andere zaken bezig, zoals het besteden van het ‘vredesdividend’ en de bewapening van de VN-troepen in Joegoslavië, die niet provocerend mocht zijn. En het zwartepieten, toen het daar uit de hand gelopen was. Ik bedoel dit niet sarcastisch; het is een eenvoudige constatering van feiten.
     

    Beelden van het fenomeen ‘Poetin’


    Ik zal hierna een aantal beschuldigingen van veel analisten aan het adres van de regering van Rusland adresseren. Deze regering wordt geregeld aangeduid als ‘het Kremlin’, of in de persoon van de president (in de Nederlandse spelling: ‘Poetin’). Het demoniseren van de persoon Poetin lijkt hoofdzakelijk gebaseerd te zijn op selectief gebruik van informatie en hopelijk zal uit mijn betoog blijken dat Poetin gewoon een echte Rus is.

    Poetin de dictator.
    Primair is daar de constatering dat Vladimir Vladimirovitsj Poetin een dictator is. Ook wel badinerend in het Westen ‘Tsaar Poetin’ of ‘Poetin de Grote’ genoemd. Ik vraag mij echter af of er ooit een goede reden is geweest om te veronderstellen dat hij géén dictator zou zijn. Misschien hadden wij in het Westen gehoopt dat de Russische leiders na 1989 zich zouden spiegelen aan aan grote democratische leiders, maar daarvoor is nooit aanleiding geweest. Toen ik in 1991 voor het eerst voet zette in de Sovjet-Unie (in Moskou en Bjelaya Tserkov/Oekraïne), liep de in het Westen gevierde president Gorbatsjov al politiek op zijn laatste benen. Zijn leiderschap brokkelde af en populair was hij bij zijn eigen Russische volk sowieso nooit geweest. Een kleine negen maanden later verbleef ik weer enige tijd in Moskou, dat inmiddels de hoofdstad van de Russische Federatie was geworden, onder president Jeltsin. Gorbatsjov was al vergeten en Jeltsin werd al niet meer serieus genomen. De chaos die Jeltsin in de negentiger jaren heeft laten ontstaan zou rond de eeuwwisseling al hebben kunnen leiden tot het uiteenvallen van de RF in zeven zelfstandige staten. In de internationale media in Moskou circuleerde in 1999 al een geografische weergave van de situatie nadat de RF uit elkaar zou zijn gevallen. Poetin heeft doelgericht en openlijk het centrale gezag herbevestigd (de ‘verticaal’). Desgevraagd heeft hij in 2000 al op persconferenties aan Westerse journalisten uitgelegd dat het centralistische bestuursmodel de enige werkbare optie voor Rusland was en is.  
    Het gigantisch grote Rusland heeft dus zijn zoveelste dictator voortgebracht, maar vanwaar onze westerse grote morele verontwaardiging? De geschiedenis van het Tsarenrijk en de Sovjet-Unie geeft toch weinig aanleiding tot het verwachten van een staat die niet wordt geleid door een dictator?

    Poetin de KGB-er.
    Een gevoelig punt, vooral bij veel Angelsaksische opiniemakers. Daarbij wordt gemakshalve ongenoemd gelaten dat bijvoorbeeld de voormalige Amerikaanse president George Herbert Walker Bush al in 1959 CIA-agent was en in die hoedanigheid in 1961 was betrokken bij de invasie in de Varkensbaai. Hoelang hij als agent werkzaam is gebleven is niet bekend, maar volgens een officieel memo werkte hij nog in 1963 voor dit agentschap. En verder was hij in 1976 en 1977 de directeur van de CIA. Vanzelfsprekend zijn er altijd verschillen met Poetin, maar toch lijkt het mij voor de objectieve beeld- en besluitvorming niet nuttig om selectief en eenzijdig te blijven hameren op het verleden van Vladimir Vladimirovitsj. Overigens had Poetin meer loyaliteiten waarmee hij rekening hield toen hij als onbeduidende en onbekende ambtenaar aan zijn premierschap begon in augustus 1999, om vervolgens waarnemend president te worden op 31 december van dat jaar. Dat waren zijn Petersburgs partijmilieu en de kliek rond Jeltsin (‘De Familie’). Ongetwijfeld zijn de prioriteiten bij Poetin sindsdien gaan schuiven, maar van zijn nostalgie voor de tijd dat de Sovjet-Unie een erkende wereldmacht was heeft hij vanaf het allereerste begin geen geheim gemaakt. Lees zijn ‘biografie’ uit 2000: ‘Eerste Persoon’. In dat lange interview zegt Poetin dit letterlijk, dus al tijdens zijn campagne om in mei 2000 tot president te worden gekozen. Daarmee vertolkte hij de opinie van het overgrote deel van het Russische volk. In het Westen werd er echter niet naar geluisterd en Poetin/het Russische volk werden niet serieus genomen.
     
    Poetin de manipulator.
    Poetin zou machtspolitiek bedrijven en de media manipuleren. Hier rijst de vraag waarom er ooit verondersteld is dat hij dat niet zou doen. What’s new? De toespraak van Colin Powell voor de VN Veiligheidsraad in februari 2003 over de bewijzen dat er banden waren tussen Saddam Hoessein en Al Qaida, is m.i. een duidelijk voorbeeld van manipulatie. Vijf jaar later, in oktober 2008, herriep hijzelf als ex-minister deze bewering in ‘Meet the press’. Het is maar een van vele voorbeelden. En als ook de leiders van het Westen (de lezer vult maar een willekeurige naam in) macht misbruikend en manipulerend voorwaarts mogen gaan, waarom dan de leiders van de RF niet? Het is allemaal even verwerpelijk, maar wel realiteit en gebruikelijk.

    Ook het misbruiken van de media mag geen verbazing wekken. Dat is vandaag de dag wereldwijd meer regel dan uitzondering: spindoctors manipuleren namens regeringsleiders de media. Het is dus een beetje naïef om dat als een bezwaar tegen alleen Poetin te presenteren. We doen er beter aan om alle producten van alle media met kritische blik te bezien. Bovendien: aan het Russische volk hoeft geen nationalistische boodschap ‘verkocht’ te worden. Russen zijn voor het grootste deel sowieso al nationalistisch, ze verschillen alleen in de mate waarin. Zij krijgen door Poetin de bevestiging voorgeschoteld van wat ze zelf al vinden en altijd gevonden hebben. De Russische, op het Westen gerichte Tv-zender Russia Today is er voor buitenlandse consumptie. Zeg maar de CNN, of de Fox van de Russen. Poetin exploiteert gewoon handig de reeds aanwezige nationalistische gevoelens.
    In de jaren negentig wees het Westen de Russische voorstellen af om de OVSE meer inhoud te geven (zodat de NAVO inhoud zou verliezen). Zowel het Russische voorstel als de afwijzing is vanuit machtspolitieke overwegingen logisch en te begrijpen. De morele verontwaardiging over de Russische intenties echter niet. Het is duidelijk een kwestie van het meten met twee maten door het Westen. (Voor de aardigheid: de lezer stelle zich voor dat de rel die is ontstaan door de het afluisteren van mobiele telefoongesprekken van de Duitse Bondskanselier niet de Amerikaanse NSA zou hebben betroffen, maar de SVR (de Russische buitenlandse inlichtingendienst). Men zou in de Westerse commentaren over elkaar heen hebben gebuiteld om de kwade trouw van Poetin te bewijzen)

    Poetin heeft op het gebied van beïnvloeden van de publieke opinie een snelle en harde leerschool doorlopen. Bij de ramp van de kernonderzeeër Koersk en de gijzeldrama’s in Moskou en Beslan had het Kremlin alleen nog maar oude communistische reflexen in huis: negeren en ontkenning, de luiken dicht. Tegenwoordig heeft het Kremlin ontegenzeggelijk een zeer grote invloed op de media, wat natuurlijk ten koste gaat van de media die niet pro-Kremlin zijn.

    Poetin de oorlogszuchtige.
    Ook weer een open deur. Gezien de Russische aanspraken op internationale erkenning en de grote rol die militaire acties spelen bij het bedrijven van machtspolitiek niet meer dan logisch. Oorlog is onaangenaam en zou ten koste van alles vermeden moeten worden, maar de realiteit is vaak anders. In het Westen mag het begrip ‘machtspolitiek’ een beetje besmet zijn en impopulair (de machtspolitieke actiesworden daarentegen niet geschuwd), de RF bedient er zich ongegeneerd van. Zoals door het stoppen van gastoevoer naar Oekraïne en de militaire acties ‘by proxy’ waar de kranten het afgelopen jaar vol van stonden. Voor de duidelijkheid: de definitie van het begrip ´by proxy´ is ‘the ability to do or be something without actually physically doing it.’

    De recente toename van Russische militaire activiteiten (oefeningen, presentie van onderzeeërs, meer militaire vluchten in het internationale luchtruim, enz.) heeft voor een groot deel te maken met het weer aanwezig zijn van fondsen daarvoor, die in de negentiger jaren ontbraken, naast de (niet alleen Russische) behoefte aan militair vertoon als legitiem gereedschap in de buitenlandse politiek. (De armoede in het Russische leger destijds is onbeschrijfelijk. Ik heb het zelf o.m. kunnen constateren toen ik tijdens een wapenbeheersingsinspectie bij een regiment in Siberië op een publicatiebord de mededeling las dat het aantal maaltijden per dag zou worden teruggebracht van drie naar twee. En dan kwam het grootste deel van de ingrediënten nog van de eigen regimentsboerderij, die werd gerund door de eigen regimentsveteranen) En ter relativering van deze ´oorlogszuchtige´ activiteiten dient men te bedenken dat de NAVO na de Koude Oorlog (uit gewoonte?) is blijven doorgaan met haar oefeningen en militaire activiteiten in het internationale luchtruim en zeegebied, zoals die daarvoor gebruikelijk waren.

    De ontwikkelingen van de laatste anderhalf jaar in Oekraïne/De Krim zijn door Poetin en zijn voorganger Jeltsin al meer dan twintig jaar geleden aangekondigd en konden dus geen verrassing zijn. De tijdstippen en de wijzen waarop waren natuurlijk niet bekend, maar ook hier zou ik willen verwijzen naar de openlijke publicaties van militaire doctrines en beleidsvoornemens op het terrein van de buitenlandse politiek. Het vormt vooral een bewijs dat Poetin handiger gebruik heeft gemaakt van de moderne mogelijkheden om oorlogvoering te bedrijven dan wij. Geen massale twintigste-eeuwse oorlog meer, geen guerrilla, maar landjepik-door-beeldvorming. Volgens een voormalige adviseur van Poetin (de politicoloog Vladislav Belkovski) was Poetin dan ook ‘woedend’ toen het bericht van de MH17-crash bekend werd, want door dit incident zou hij de regie op het internationale politieke terrein kwijt zijn. Volgens Belkovski was er sprake van een ‘zekere paniek’. Intrigerend in dit verband is het gegeven dat de Russische Tv-zenders op internet, die ik zelf geregeld volg, een paar dagen ‘op zwart’ waren. Een feit dat paniek indiceert, maar waarover ik geen enkele Westerse commentator heb gehoord, vreemd genoeg.
      

    Wat willen die Russen en Poetin nu eigenlijk?


    Russen zijn geen Europeanen, net zo min als bv. de Chinezen. Russen zijn Euraziatisch en hebben een andere chip tussen de oren, een Byzantijnse. Moskou werd indertijd niet voor niets het derde Rome genoemd, als opvolger van het tweede Rome: Constantinopel. Dat leidt geregeld tot in onze ogen bizarre situaties. Er is genoeg stof voor anekdotes en horrorstories die iedereen kan vertellen die langere tijd in Rusland heeft verbleven. Maar dat terzijde: hieronder zal ik proberen puntsgewijs op te sommen wat men grosso modo wil in de RF.

    Naast de status van geopolitieke grootmacht, die ik in het historische gedeelte van dit artikel heb genoemd, willen alle Russen erkenning door de rest van de wereld van de groot(s)heid van de Russische historie, cultuur en religie. Het Russische volk is er trots op, ongeacht onze westerse ideeën daarover.  (Dat gaat overigens hand in hand met onversneden discriminatie van minderheden en ambtelijke willekeur. Het leven voor de doorsnee Kaukasiër, Aziaat, Afrikaan, Jood, homo, dissident, enz. is in de RF geen pretje. Maar ook hier kan men zich afvragen hoe wij in het Westen presteren op deze onderwerpen.)
    Samenhangend daarmee wenst men in de RF door het buitenland serieus te worden genomen. Dat wordt niet bereikt door te luisteren naar de agressieve interpretaties van de in de eerste alinea genoemde analisten. Of met uitspraken dat Rusland een regionalegrootmacht is, zoals president Obama vorig jaar tijdens de Nuclear Security Summit deed. (Het begrip ‘regionaal’ kan trouwens af en toe behoorlijk ruim worden geïnterpreteerd. Een Indiase collega-attaché die ik eens sprak in Moskou noemde WO II een regionaal conflict) Het wordt welbereikt door te luisteren naar wat de Russische regering daarover zelf zegt en dat om te beginnen maar eens letterlijk te nemen. Bijvoorbeeld de reeds genoemde officiële militaire doctrines en de officiële publicaties op het gebied van de buitenlandse politiek, waarin consequent de NAVO en de VS als potentiële bedreiging voor de RF worden genoemd.

    Russen zijn niet politiek geïnteresseerd. Zeker na de Jeltsinperiode wordt het begrip  ‘democratie’ geassocieerd met chaos. En sinds mensenheugenis is ‘Iwan-met-de-pet’ in het dagelijkse leven hoofdzakelijk bezig met overleven. De prioriteit ligt daardoor niet bij vrijheid van meningsuiting of mensenrechten; dat zijn luxe zaken. Het oplossen van de zorgen van alledag is het belangrijkste. Het merendeel van de kiesgerechtigden van de ruim 140 miljoen Russen heeft de huidige Russische president gekozen, alle suggesties over verkiezingsfraude ten spijt. Het volk steunt hem nog steeds en begrijpt niet waarom wij ons in het Westen druk maken over vrije media en mensenrechten (zeker de rechten van homo’s) in Rusland. Kasparov (die overigens geboren is als ´Weinstein´) vertegenwoordigt een nauwelijks zichtbare minderheid. Ik heb geregeld met eigen ogen gezien hoe de Westerse Tv-beelden van protesten op het Rode Plein tot stand komen. Er wordt ingezoomd op een groepje van enkele tientallen protesterenden, dat letterlijk en figuurlijk nauwelijks zichtbaar is op dat grote plein. De westerse sympathie voor de actie Pussy Riot wordt evenmin begrepen. Vergelijk het qua gevoelswaarde met het laten zakken van je broek in de Sint Pietersbasiliek in Rome.

    Het is ook niet verstandig om de totale beeldvorming over Russen te laten afhangen van eventuele vakantie-ervaringen in Turkse en Cypriotische ´all inclusive´ hotels. Dat zouden wij zelf ook niet willen wegens de geringe representativiteit van dergelijke ervaringen. Verder moeten we de Russen niet willen ‘ont-russen’. Dat gaat niet lukken, dat willen ze zelf niet. Wat ze daarentegen wel willen is door het Westen serieus genomen worden. Niet met een andere maat gemeten worden dan het Westen voor zichzelf gebruikt. Dat is ook in het westerse belang.
     

    De gevolgen van het kijken door een westerse bril


    Het Westen dient zich te realiseren dat het 25 jaar onoplettend is geweest, voor zover het de RF betreft en heeft de waarschuwingssignalen vanuit Rusland onderschat. Na het ‘winnen’ van de Koude Oorlog door het Westen is de westerse aandacht voor het verzwakte Rusland verflauwd, terwijl voor Rusland de buitenlandse dreiging niet veranderde. Dat is door ‘ons’ niet begrepen. Dit heeft geleid tot het befaamde herverdelen van het ‘vredesdividend’ en eenzijdige ontwapening. Veel NAVO-landen zitten ver onder de minimumbijdrage van twee procent van het Bruto Nationaal Product. Nederland ook. Wat hebben we eigenlijk van het debacle van Srebrenica geleerd? Niet veel kennelijk en als resultaat is de mogeljkheid tot inzet van militaire middelen door de NAVO beperkt qua grootte en voortzettingsvermogen. Er zal weer moeten worden geïnvesteerd, en niet alleen in helmen en scherfvesten.

    Het Westen is blind geweest voor het simpele gegeven dat de Russische regering eenzijdig beslissingen kan nemen, zonder verder intern of extern overleg. Het Westen (NAVO, EU) kan dat door onderlinge verdeeldheid en consensus-eisen niet. Vanuit het Oosten speelt een groot orkest foutloos een eeuwenoude mars en alle musici hebben traditiegetrouw dezelfde partituur. Dit vraagt om een tegengeluid uit het Westen, maar daarin hebben de samenstellende leden van het orkest nog niet eens een keus gemaakt uit de mogelijk te spelen muziekstijlen, of bepaald wie de dirigent zal zijn. De Westerse organisaties moeten snel gaan beseffen dat ze een eenheid moeten vormen. Unanieme besluitvorming kost teveel tijd, is moeilijk te bereiken en vormt dus een luxe die we ons niet meer kunnen permitteren. Voor nationalistische gevoelens van individuele Westerse landen geldt hetzelfde. De praktijk leert dat met het vormen van die eenheid nog wel wat tijd gemoeid zal zijn. Poetin heeft daarvan tot nu toe slim gebruik gemaakt en zal dat weer doen als het hem uitkomt.

    In de jaren van de Koude Oorlog beschikte het Westen met de NAVO over de mogelijkheid om de inzet van militaire middelen tijdens een gewapend conflict op te schalen, of te verlagen, de ‘Flexible Response’. Door de verregaande bezuinigingen de afgelopen decennia op de defensiebudgetten van de NAVO-landen is het conventionele aspect onverantwoord verwaarloosd en zijn er niet zoveel keuzemogelijkheden meer tussen geen inzet en nucleaire inzet. Maar die zouden we met z’n allen toch wel moeten willen hebben, want in feite zijn wij weer terug in de jaren vijftig toen de NAVO conventionele strijdkrachten slechts een ‘tripwire’ functie hadden en direct zou worden overgegaan op inzet van nucleaire wapens. Dan hebben we het nog niet eens over de inzet van andere onconventionele wapens, een onderwerp dat door het langdurige en oorverdovende lawaai van de rabiate tegenstanders van nucleaire wapens structureel te weinig aandacht heeft gekregen gedurende de afgelopen vijftig jaren, zoals nog niet zo lang geleden in Syrië is gebleken.
      

    Les voor het Westen


    Na aanvankelijke onderschatting van de ernst van de Russische ambities in de negentiger jaren en het eerste decennium van deze eeuw, dreigt het Westen de laatste tijd de dreiging uit Rusland nu weer te overschatten. Enige realiteitszin en historisch besef zouden op zijn plaats zijn. De Europese lidstaten van de NAVO moeten bij hun defensie-inspanningen de expansie in de strijdkrachten van Rusland goed in de gaten houden en naar verhouding reageren door verhoging van de defensiebudgetten, internationale samenwerking, standaardisatie en taakspecialisatie. Nationale gevoelens, gekissebis tussen de krijgsmachtdelen en bescherming van nationale industrieën zullen ondergeschikt moeten worden gemaakt aan de eis om meer slagkracht en doorzettingsvermogen.

    Het is geen originele uitspraak, en of ik met het herhalen ervan iets bereik vraag ik me af, maar de juistheid is boven iedere twijfel verheven: wie vrede wil moet zich voorbereiden op oorlog.

    Luitenant-kolonel b.d. Harry van der Horst
    De auteur is van 1990 tot 1998 namens de Koninklijke Luchtmacht verantwoordelijk geweest voor de implementatie van reeds bestaande en nieuwe wapenbeheersingsakkoorden, zoals de INF-, CSE-, Chemische Wapens en Open Skies-verdragen en het Weense Document van de OVSE. Van 1998 tot 2003 werkte hij als militair attaché bij de Nederlandse Ambassade te Moskou. In beide hoedanigheden is hij intensief werkzaam geweest in Centraal en Oost-Europa en de Sovjet-Unie/Russische Federatie.

     

  • Oekraïne bufferstaat of EU-frontstaat?

    From Buffer to Frontier: Ukraine and the EUbuffer:In zijn interessante bijdrage schrijft Prof. dr. Sven Biscop onder meer: “In juni 2022 heeft de Europese Unie het statuut van kandidaat-lidstaat toegekend ('granted') aan Oekraïne.

  • OekraÏne: Europa moet de multipolaire wereld aanvaarden anders zal ze deze crisis niet overleven

    Caroline GalacterosSpeciale Nieuwsbrief nr. 214: Caroline Galacteros spreekt... en beantwoord vragen. 

     

     

     

     

  • Ondergang van het Avondland

    20221012 094005 600x637Gastauteur 'Gus' Mombaerts stuurde ons een tekst die we zeer graag publiceren in de Reeks over Europa.

     

     

     

     

     

  • Over het verband tussen twee opvallende politieke gebeurtenissen in 2018

    world citizenWat hebben de gebeurtenissen in Catalonië en de show in Marrakesh met elkaar te gemeen? Op het eerste gezicht niets. Hoewel.

  • Pjotrs Dwarsliggers Paaswens 17 april 2022

    Pasen 2022Zondag vieren we Pasen. Een christelijke hoogdag die wel heel erg lijdt onder de gewelddadige actualiteit in Oekraïne en vele andere plaatsen. Niettemin wensen we u

    Zalige Paasdagen samen met allen die u dierbaar zijn

    Een moment om ons te bezinnen over de actualiteit.

  • Unie van Duitse Academies van Wetenschappen: Energietransitie is economische en ecologische nachtmerrie

    fog power line pylon fog überlandleitungHet 4.600 miljarden-fiasco. Een politiek onverdachte studie onthult de illusie van de energietransitie als een economische en ecologische nachtmerrie. 

    Auteur: Fritz Vahrenholt.

    Vertaling: Martien de Wit.

  • Verboden opiniestuk

    brain eatingArtikel overgenomen van GolfbrekersOil for Immigration Een verboden artikel door Pamela Hemelrijk, een Nederlands journaliste en columniste. Het opiniestuk dateert van 2005 en nog steeds actueel.