De sancties die de VS en de EU oplegden aan Rusland zijn uitzonderlijk. Dat de dollar als reservemunt een doorn in het oog is van Rusland én China zou wel eens kunnen leiden tot een diepergaande wijziging. Nu Rusland de roebel koppelt aan de goudwaarde is een eerste teken. We vroegen onze specialist, Dr. Frank Boll om zijn mening.
Van de eurodollarmarkt naar een euro-yuanmarkt?
De eerste vraag die ik me altijd eerst stel is waar een artikel vandaan komt. Ik veronderstel dat er zo duizenden bestaan. En dat artikel geeft de indruk van een standpunt in te nemen waarover het veel te vroeg is om te oordelen: de toekomstige evolutie van de roebel en van andere munten, het effect van de sancties in Rusland en in de VS en Europa en elders, zoals ook de inflatie, de beurzen, en de groei in zowel Rusland als daarbuiten.
Een recessie in de VSA lijkt in de maak. En als die er komt, dan zal die ook overwaaien naar andere blokken en landen. Hoelang zal die duren en hoe ernstig zou die kunnen worden? Ik zou er niet erg veel concreets over durven zeggen. Maar een recessie zou wel interfereren met een aantal evoluties in bovenstaande variabelen ten overstaan van een situatie waarin zich geen recessie zou voordoen.
Het lijkt me een zeer gewaagde oefening om daar stoere uitspraken over te maken.
De Franse economist Claude-Frédéric Bastiat maakte in de eerste helft van de 19de eeuw reeds twee cruciale opmerkingen die, tegen beter weten in, ook door economisten vaak worden verwaarloosd. Ten eerste, er is “Ce qu’on voit et ce qu’on ne voit pas”, en ten tweede, een totaal beeld behelst niet enkel de onmiddellijke gevolgen (van een politiek of een maatregel), maar ook de langere-termijn secundaire en eventueel ook tertiaire effecten, waaronder bv. ook de “collateral and unintended consequences” .
Goudstandaard
Er bestaan vele vormen van “goudstandaard”. De klassieke was diegene die gold tussen 1870 en 1914. De meest echte. Maar ook na WO II was er tot 1971 de zogenaamde US dollar-goudstandaard, met in principe vaste wisselkoersen (maar met mogelijke occasionele wijzigingen van die pariteiten). Daaronder konden Amerikaanse dollars door overheden tegen goud worden ingeruild.
Onder meer Frankrijk deed dat soms. Zo de Gaulle onder zijn vijfde republiek – denk aan de bestempeling van de dollar als reservemunt als een “privilège exorbitant” door Giscard, zijn minister van Financiën, en/of door de Franse economist Jacques Rueff. Maar vermits er veel meer dollars circuleerden in de wereld dan equivalent goud bij de Amerikaanse overheid (tegen en bepaalde wisselkoers), werd dit systeem in 1971 door Nixon afgeschaft. Dat was het begin van een regime van flexibele wisselkoersen, o.m. tussen de US dollar en verschillende West Europese munten.
Dat de Amerikaanse dollar een reservemunt is, verschaft de VSA voordelen. Maar dat is niet iets wat zomaar gebeurt. Het historisch uitzonderlijke, o.m. economische, succes van de VS verklaart dat. Op puur economische gronden bestaan er, ook nu, nog geen echte concurrenten. Wegens, onder meer, de diepe en liquide VS kapitaalmarkten, de Amerikaanse “rule of law”, en – nog altijd - de plaats van de VS in de wereldeconomie. Bv. zeer veel schulden in de wereld worden aangegaan in US dollars, zeker na de aanzienlijke “quantitative easing” door de Federal Reserve sedert 2008.
Als men de politieke dimensie mee beschouwt, is het normaal dat bv. China en Rusland de dollarstatus als reservemunt willen beknotten en vervangen door het stimuleren van het internationale gebruik van de yuan en de roebel. Dit is echter een werk van lange adem. Zo zal China in economische gewicht belangrijker worden dan de VS. In termen van handel is dat reeds het geval. Factoren die er inderdaad toe bijdragen dat op termijn het aandeel van de dollar in de totaliteit van reservemunten zal verminderen, en dat van de renminbi (yuan) zal verhogen. Hoe snel dat kan gaan is maar de vraag. Niet snel, zo denk ik. Het einde van de dollar als belangrijkste reserve munt (meer dan 50% van het totaal) werd reeds sedert lang aangekondigd. Denk aan de afwezigheid van de "rule of law" in China en Rusland.
Wie dat niet aan de lijve heeft ondervonden, zoals bv. ondernemers en beleggers, beseft soms amper wat dat betekent.
De huidige sancties kunnen op termijn dat proces van grotere rol van de yuan en roebel als reservemunten versnellen. Daarvoor zullen de Russen en Chinezen wel voordelen moeten bieden aan hun handelspartners, zodat die over de brug worden getrokken om hun gebruik van de dollar te verminderen.
Dit alles betekent, zo denk ik, dat de dollar nog voor een hele poos de belangrijkste reservemunt zal blijven. Dat strookt ook bv. met de continue appreciatie van de dollar t.o.v. de euro sedert 2008. Ook de trend van de dollarindex t.o.v. de munten van de meest belangrijke handelslanden in de wereld (de "trade-weighted" dollar index) is opwaarts georiënteerd – d.i. dollar-appreciatie - sedert bv. 2008.
Dat goud terug een of andere rol kan of zal spelen bij een hervorming van het internationale monetaire systeem, valt niet uit te sluiten. In welke mate en hoedanigheid is stof voor speculatie.
