Al mijn vroegere vooroordelen tegenover Jannie Haek zijn weerlegd. Ik schaam me diep voor mijn wantrouwen.
Feestje bouwen
Onlangs werd in een bescheiden ceremonie de bevelsoverdracht van onze NMBS gecelebreerd. Ik zeg hier bescheiden, omdat vergelijkbare organisaties – bij voorbeeld de NATO – bij dergelijke gelegenheden al eens een vliegdekschip afhuren. Al wie dus niet gelooft dat onze regering overtuigend spaart kan zich hier scherp terecht gewezen voelen. Met slechts één vicepremier, één gewone minister, één senator, een roedel parlementsleden, burgemeesters en natuurlijk de ‘fine fleur’ van ons politiek-industrieel complex werd het evenement uiterst sober gehouden.
Het schijnt dat zelfs de heer Bellens niet uitgenodigd was. Het leek dus absoluut niet op de opulente Bourgondische feesten die het handelsmerk van onze proletarische leiders uitmaken, maar dit bescheiden feestje knoopte eerder bij oeroude tradities aan.
De heer Cornu werd door de adel van de NMBS-stam op het schild verheven zoals we dat uit de klassieke historische standaardwerken van Uderzo en Goscinny kennen. Ik verwijs hier meer specifiek naar ‘Asterix bij de NMBS’. Het werk is nog niet beschikbaar, en zal – om begrijpelijke redenen – eerst na de verkiezingen worden gepresenteerd.
Helemaal in de rol van Kakafonix, de bard, leverde de heer Jean-Claude Fontinoy een opmerkelijke laudatio op de scheidende CEO Jannie Haek. Deze briljante en bij passages ontroerende rede ontzenuwde al mijn vroeger voorbehoud tegenover de persoon Haek radicaal. Ik heb namelijk altijd gedacht dat Jannie Haek zo een via het SP.a partijkader en – nog erger– Johan Vande Lanotte omhooggevallen pol en soccer was. Hoe fout!
Duivenmelker!
Fontinoy openbaarde ons dat Haek zelfs duivenmelker is. U zult begrijpen dat zulks voor mij, simpele duif, een overtuigende kwalificatie is om onze spoorwegen te leiden. Ik kan er begrip voor opbrengen als niet iedereen het verband onmiddellijk ziet: het aantal simpele duiven onder U is waarschijnlijk eerder beperkt.
Neen, ik denk hier niet aan het melken van reizigers. Evenmin wil ik allusie maken op het feit dat de NMBS, met die eeuwige vertragingen, haar klanten nogal eens op weduwnaarschap laat vliegen. Ik zie echter voor mijn ogen onze vroegere buurman, Louis. Hoe die nagelbijtend stond te wachten op de terugkomst van zijn blauwe geschelpte uit Quiévrain, de ‘constateur’ in de aanslag, de blik vastgeschroefd op het zuidelijk zwerk en de kat van de buren vervloekend. Net zo heeft Jannie Haek jaren lang op zijn treinen gewacht, geobsedeerd op de klok kijkend, slingerend tussen angst en hoop. Op sommige aankomsten wacht hij nog altijd. Louis trouwens ook.
Ik heb er vroeger sterk aan getwijfeld dat de studie van politieke en sociale wetenschappen iemand in staat stelt om de spoorwegen, of overigens gelijk wat in de reëel bestaande wereld, te doen functioneren. Dat was kortzichtig. Heel lang hebben velen – vooral juristen – geloofd dat de studie in de Rechten de mens universeel kwalificeert.
Zelfs de Romeinen dachten dat. Varus, de bevelhebber van de drie Romeinse legioenen die door Arminius in het Teutoburger woud in de pan gehakt werden, was geen beroepsofficier maar een jurist. Buiten dat incidentje met die drie legioenen had hij een onberispelijke staat van dienst. In de huidige tijd komen wij daarvan terug, niet vanwege die drie legioenen maar omdat de studie in de Rechten niet echt gemakkelijk is en bij wijlen in ernstige arbeid ontaardt. Die kwellerij is onnodig.
De beslissende vaardigheid die juristen meebrachten, namelijk het talent om weliswaar voor niets een oplossing te hebben maar toch voor alles een goede uitleg, kan ook door de studie van politieke en sociale wetenschappen verworven worden. Natuurlijk heeft de uitleg van onze pol en soc'cers duidelijk minder diepgang dan die van de juristen vroeger. Maar dat komt – in deze postmoderne tijd – de verstaanbaarheid ten goede.
Topmanager
Alsof hij dit punt extra wil verduidelijken trekt de heer Fontinoy hier de aandacht op enkele briljante staaltjes van management waar de heer Haek mee uitblonk. Het zij vermeld dat uw dienaar hier nooit opgekomen is, ook niet in de tijd toen hij nog duidelijk minder simpel was dan nu.
Zo plande Haek besprekingen waarvan hij voorzag dat ze moeilijk zouden worden altijd in de late namiddag. Heel voorspelbaar duurden die tot lang na middernacht. Dan was iedereen zo murw dat ze met bijna alles akkoord gingen. Management door fysieke en psychische uitputting: absoluut geniaal! Het is ook origineel: ik heb er in de literatuur niets over gevonden. En dan de subtiele psychische druk, ook door Fontinoy met meer dan een zweem van bewondering vermeld.
“Haek nam aan die marathonzittingen zelf niet deel. Hij wandelde af en toe eens binnen “met een goed glas in de hand” (sic) om te kijken hoe ver het stond. Prachtige staaltjes van leiderschap. Zelfs graaf Lippens kan dat niet verbeteren. Ik had zoiets nooit kunnen bedenken.
Daar zie je maar weer eens de beperkingen van de afkomst. Ik kom uit een arbeidersmilieu, en val dus ten prooi aan de misvatting dat ik de morele plicht heb om samen met mijn volk te werken en desnoods te lijden. Wij noemden dat – vroeger – ‘solidariteit’. Dat begrip bestaat niet meer. Het woord natuurlijk nog wel; het wordt te pas en te onpas gebruikt. Maar de inhoud er achter is tot onherkenbaarheid verschoven.
Een bijzondere prestatie, ook door de heer Fontinoy met een vleugje afgunst vermeld, en naar mijn mening van baanbrekend belang, leverde Haek bij het tot stand komen van de wet op de kansspelen. Hij was toen kabinetschef van Johan Vande Lanotte. Volgens Fontinoy “liet hij een paragraaf schrappen om te beletten dat hij voor zijn duivensport belastingen zou moeten betalen” (sic). Het kan U nauwelijks verwonderen dat ik daar heel enthousiast over ben.
Het is opmerkelijk dat hij die paragraaf ‘liet’ schrappen, en dat dus niet zelf deed. Waaruit weer eens blijkt hoe goed hij kan delegeren; ook een onmisbare kwaliteit voor de moderne topmanager. Wat zijn motivatie betreft zal hij heel zeker de belangen van de vele duivenmelkers in het oog gehad hebben. Ik kan me niet voorstellen dat eigenbelang bij de man een rol zou spelen, hoewel Fontinoy dat duidelijk insinueert. Al wie denkt dat ze in Brussel maar wat aanknoeien en dat daar niemand op onze belangen let is hierbij dus gelogenstraft.
De oplossing voor de vertragingen
Zijn meesterstuk leverde hij bij de behandeling van het pijnlijke thema ‘vertragingen’ bij de NMBS. Hij was de enige die hier ooit echte vooruitgang boekte. Het verwondert me dat Fontinoy hier niets over zegt. Misschien toch een beetje afgunst? Vertragingen komen tot stand als de realiteit en het dienstrooster niet overeenstemmen. Ontelbare mensen hebben geprobeerd aan de realiteit iets te toen: tevergeefs. Bij constant toenemende kosten werden de vertragingen alsmaar groter. Ik heb ook die beperking dat ik het op die manier geprobeerd zou hebben. Ik heb me altijd blind gestaard op het idee dat ik een kwaliteitsproduct moest leveren en daarbij ook nog winst maken.
Maar Haek pakte het anders aan: ‘think out of the box’. Hij herkende dat we aan de realiteit misschien niets kunnen doen, maar dat we daarentegen volledige controle over het dienstrooster hebben. Dus worden nu de rijtijden in het dienstrooster zodanig verlengd dat ze met de werkelijkheid overeenstemmen. Weg vertragingen! Als dat geen meesterzet is… Jammer dat hij zelf de vruchten niet meer kan plukken.
Natuurlijk wordt Haek, zoals de meeste genieën, niet begrepen. De Morgen schrijft op 28 november schamper: “Het traject Mechelen-Leuven wordt vanaf 2014 in 26 minuten afgelegd. Ooit kon dat in 16 minuten. De snelste trein tussen Antwerpen en Brussel doet er 43 minuten over, dat is trager dan in 1935.” Zouden ze bij De Morgen iets tegen socialisten hebben?
Fontinoy verwelkomde ook de heer Cornu in “de familie van spoormannen en spoorvrouwen.” Hij stelde Cornu gerust: hij komt niet in een verkalkte navel-starende club. Ze beginnen zelfs aandacht te besteden aan hun klanten. Dat is nu toch echt goed nieuws.
Ik heb hier veel uit geleerd. Ik herroep alles wat ik ooit over Haek gedacht, gezegd en geschreven heb en beweer vanaf nu resoluut het tegendeel. Ik wens Jannie Haek ook veel succes met de nationale loterij. Hij kan daar zeker enkele van zijn technieken, die bij de NMBS zo succesvol waren, innovatief inzetten. Hoe dan ook, HIJ heeft het groot lot alvast gewonnen.
Uw simpele duif, die met welbehagen over ons spoorwegennet zweeft en ziet dat het goed is.
Dwarsligger
