Op 29 september ll. verscheen op de website van Knack een artikel:'Moeten we politici verlossen van energiebeleid zodat ze zich kunnen concentreren op een boerkinidebat?'

Het is een bittere aanklacht tegen onze regeringen van de laatste 15 jaar. De beschuldiging is niet zozeer dat die ons hebben opgezadeld met een totaal onwerkbare en ook onoplosbare energiesituatie, maar dat ze geen kordate komaf hebben gemaakt met de vervanging van de kerncentrales.

De auteur is Dries Couckuyt, doctoraatsassistent aan de UGent. Hij werkte vroeger voor netwerkbeheerder Elia. We zijn dus geneigd aan te nemen dat die man weet waarover hij het heeft.

In zijn artikel ‘weerlegt’ hij een aantal ‘foute’ argumenten van mensen die tegenover de sluiting van de kerncentrales eerder sceptisch staan. Ik stel voor dat we zijn argumenten (cursief) eens één voor één bekijken.

'Kerncentrales vervangen door gascentrales leidt tot meer CO₂ uitstoot'. Fout. Elektriciteitsproductie valt onder het 'EU Emission Trading Scheme'. Dit systeem legt de maximale globale hoeveelheid CO₂ in Europa vast en creëert verhandelbare uitstootrechten. Een nieuwe gascentrale in België zorgt niet voor extra CO₂, ze duwt wel een oude steenkoolcentrale in Oost-Europa uit de markt.

Het probleem is dat de natuur geen ‘Trading Scheme’ of ‘verhandelbare uitstootrechten’ kent. CO₂ wordt gevormd of niet gevormd, naargelang van wat wij doen en niet wat wij zeggen, denken, bedoelen of afspreken.

Maar zelfs voor iemand die het knusse terrein van de menselijke afspraken en definities niet wil verlaten, moet het toch duidelijk zijn: Als we aannemen dat de centrales waarover we het hebben allemaal hetzelfde vermogen leveren, kan die gascentrale maar één installatie vervangen. Ofwel vervangt ze een kerncentrale die we willen sluiten ofwel een kolencentrale in Polen. Maar niet de twee tegelijk!

Voor diegenen die het liever een beetje zakelijk hebben: Als we één kWh elektriciteit willen maken, kunnen we dat op verschillende manieren doen. Bijvoorbeeld nucleair.

Dan moeten we 0,000044 gram ²³⁵U splitsen en geen CO₂ produceren.

Indien we geen nucleaire centrale willen, kunnen we – minimum – 130 gram gas (methaan) verbranden en dan produceren we – minimaal – 400 gram CO₂.

Mensen die dat laatste zelf heel precies willen natrekken, zou ik durven aanmoedigen om het volgende even te bestuderen. Dat vinden wij Dwarsliggers veel beter dan ons gewoon te geloven. Niets tegen geloof, maar in dit debat lijkt weten ons nuttiger.

Verbranding van methaan:

891 kJoule = 891 kilowatt.seconde = 0,247 kWh

Per kWh ontstaat dus 48:0,247 = 194 g CO₂, theoretisch….

Praktisch betekent dat:

• voor een gasturbine met een rendement van ~ 25%: ~ 800 g

• voor een STEG-centrale (SToom- En Gascentrales) met een rendement van ~ 50%: ~ 400g

Bij een steenkoolcentrale ontstaat per kWh iets meer dan de dubbele (x 2,3) hoeveelheid CO₂. Daar is de STEG-technologie niet aanwendbaar en dus stoten we 1.800 g CO₂ per kWh uit.

We kunnen dus wel degelijk de CO₂ uitstoot verminderen als we een kolencentrale door een gascentrale vervangen. Maar als we een kerncentrale door een gascentrale vervangen vermeerderen we hem.

Daar is gewoon geen speld tussen te krijgen: hier slaat de auteur dus de bal volledig mis.

'Kernenergie is goedkoop, gesubsidieerde gascentrales en hernieuwbare energie zijn duur'. Opnieuw fout. Kernenergie wordt door een beperkte aansprakelijkheid evengoed gesubsidieerd. Als het verkeerd loopt met een kerncentrale moet Engie Electrabel 1,2 miljard euro ophoesten. De gevolgen van een kernramp in België worden geraamd op 700 à 1400 miljard euro. Niet moeten opdraaien voor de gevolgen zorgt natuurlijk voor heel wat concurrentievoordelen en is een verdoken subsidie.

Om te beginnen is een kerncentrale inderdaad met afstand de goedkoopste manier om elektriciteit te genereren. De immense kosten van een ‘verzekering’ tegen een hypothetische nucleaire explosie – die overigens met een ‘natte vinger’ bepaald zijn – bij die elektriciteitsprijs willen optellen is meer dan avontuurlijk. Een dergelijke ramp is met een klassieke uraniumreactor extreem onwaarschijnlijk. Bij moderne Uraniumreactoren is de kans vrijwel onbestaande, en bij Thoriumreactoren is het gewoon uitgesloten. Iets dergelijks is dan ook in de voorbije 70 jaar niet gebeurd. Die bedreiging heeft zelfs nooit bestaan, ook niet in Fukushima en zelfs niet in Tsjernobyl. Dit is de archetypische vorm van argumentatie die dit debat jammer genoeg overheerst en verwringt: we willen geen kernenergie en nu moeten we enkel nog argumenten construeren die dat ‘geloof’ onderbouwen…

Indien we een analoge redenering aanwenden voor de alternatieve energievormen dan zouden we die moeten belasten met de kosten voor een ‘verzekering’ tegen de totale verwoesting van onze industriële infrastructuur door een fanatiek doordrukken van wind en zon tegen beter weten in. Dat laatste is zeer veel waarschijnlijker dan welke kernramp ook. Maar bij alternatieve energie hebben we geen dergelijke fantasierijke kunstgrepen nodig om de onredelijkheid aan te tonen. Ik hoop dat u het verschil merkt.

'We behouden voorlopig onze kerncentrales maar investeren tegelijkertijd in hernieuwbare energie'. Andermaal fout. Wanneer er even onvoldoende wind of zon is, heeft hernieuwbare energie een flexibele aanvulling zoals gascentrales nodig. De Belgische kerncentrales hebben grosso modo twee mogelijkheden: aan of uit. Draaien op halve capaciteit als flexibele aanvulling is uitgesloten.

Inderdaad, kerncentrales zijn als complement voor wind en zon niet geschikt. Men kan ze best altijd op volle kracht laten lopen. Maar gascentrales zijn ook minder geschikt dan hier wordt voorgesteld. Indien we ze doorlopend laten draaien zou dat, tegenover kerncentrales, ‘slechts’ op een verdubbeling van de elektriciteitsprijs uitlopen. Maar daar ze enkel moeten inspringen als er onvoldoende wind en zon zijn, zullen ze een uiterst onbevredigende ‘on stream’ tijd scoren. Dat voert bij de toch vrij aanzienlijke investeringen tot een miserabele kapitaalrendabiliteit. Dat is dan ook de echte reden waarom wij geen nieuwe gascentrales zien verschijnen: ze zijn – bij die geringe belasting – gewoon onrendabel, en dus investeert niemand daarin. Op te lossen is dat enkel met – weer eens – subsidies. De politici schijnen dat te beginnen begrijpen. Maar ik kan de ondernemers best verstaan als ze ook daar geen vertrouwen in hebben: de aalgladde bewegingen van onze overheid in allerlei aangelegenheden zijn allesbehalve vertrouwenwekkend. Ook die subsidies – als ze er komen – zult u, waarde lezer, weer moeten ophoesten, op welke slinkse manier ze ook gepresenteerd worden. Maar daaraan had u vast wel niet getwijfeld.

En zo kunnen we nog even doorgaan. Het punt hier is: als politici deze verkeerde argumenten zelf in de mond nemen, hoe kunnen we dan tot een energiedebat komen dat leidt tot een daadkrachtig beleid?

Tja, en wat moeten we hier nu aan doen? Er zijn blijkbaar nog altijd – enkele – mensen die durven nadenken en hun mond open doen. Die storen natuurlijk geweldig. Maar onze grote klimaatwetenschapper Jean-Pascal Van Ypersele de Strihou heeft al eerder het idee geopperd alle critici, die twijfels durven uiten aan de menselijke schuld voor de opwarming van het klimaat, voor de rechtbank te slepen en op te sluiten. Misschien kunnen we die gedachte uitbreiden tot iedereen die merites in kernenergie zien. Ik denk hier aan een soort concentratiekamp. In Limburg, in de buurt van Leopoldsburg zie ik wel mogelijkheden. Voor de bewaking kunnen we hopelijk rekenen op de strijders van het antifascistisch front.

Beste lezer; zelfs indien – door een half mirakel waarop ook ik hoop – de lichtjes ondanks alles blijven branden, zult u toch een beetje schrikken van uw elektriciteitsrekening. Het zal heel geleidelijk gaan, maar koester liever niet de illusie dat het bij een verdubbeling zal blijven: dat is vrijwel uitgesloten. De politiek heeft dat ‘gevaar’ blijkbaar ‘al’ gedetecteerd, en mevrouw Rutten heeft aangekondigd dat ze aan de ‘rekening’ gaat sleutelen. Maar wat wil ze daarmee bereiken? De kosten zijn daardoor niet weg. En er is maar één betaler: u! Dus het best denkbaar resultaat van die bemoeiingen is dat u het feest nog altijd volledig betaalt, maar nu via minder gemakkelijk zichtbare wegen en met een beter klinkende uitleg. Bedenk wel dat deze manipulaties – nog eens – met kosten gepaard gaan die u uiteraard ook weer betaalt.

En wat moeten we nu denken over de heer Couckuyt? Heeft die ons gewoon willen belazeren? Ik denk dat niet, maar meen eerder dat hij zijn uitleg zelf gelooft. Zijn ‘geloof’ is te vast en te diep om nog iets waar te nemen dat zijn onwrikbare overtuiging zou kunnen ondergraven. Ook dit artikel zal daar niets aan veranderen. Hij gaat dus zijn doctoraat (de bevestiging dat iemand zelfstandig wetenschappelijk werk kan doen!) behalen, en dan kan hij in een meer verantwoordelijke functie terug naar Elia.

Ons lot is in goede handen…

 

Dwarsliggers