Stoefen over Maggie is misschien roekeloos. De transfer van Franstalige stemmen lijkt immers  belangrijker te zijn dan het Maggie-effect dat voornamelijk voormalige Vlaams Belang kiezers aantrekt.

 

 

 

Hoeilaart gemeenteraadsverkiezingen 2012

Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 heeft de Open Vld de volstrekte meerderheid behaald dankzij stemmen die vroeger naar Franstalige lijsten gingen.

Uit een studie van KUL – Vives blijkt dat het aantal Franstalige stemmen in 2012 (8,987%) fors gedaald is ten opzichte van vorige verkiezingen 16,270% (2006), 14,260% (2000), 13,930% (1994). Evenwel kan er geen sprake zijn van een vlucht van Franstaligen of anderstaligen uit Hoeilaart, integendeel. Open Vld, dat het lokale bestuur controleert, heeft zich ongewoon verregaand ingezet om de Franstaligen beter te ontvangen en te dienen in het Frans.

Dit is een politiek zoals een ander, maar die gaat wel in tegen de politiek van de Vlaamse regering. Zo is er quasi geen budget van de gemeente zelf om nieuwkomers te integreren. Erger de Vlamingen wordt aangespoord om andere talen te spreken (in hun Vlaamse gemeente) omdat andere talen spreken een verrijking is voor de Vlamingen zelf. Het gevolg is dat Franstaligen zoveel mogelijk in het Frans opgevangen worden, ook in de openbare diensten, zodat deze zo min mogelijk de nood voelen om Nederlands te leren en te gebruiken. Het gemeentebestuur streeft dat blijkbaar doelbewust na.

Men kan zich dan afvragen of er iets gelijkaardigs gebeurd is met het succes van Open Vld in Vlaams Brabant en of er wel een Maggie-effect geweest is? Dat was de initiële vraag van het onderzoek waarop dit artikel steunt.

Kantons Vlaams-Brabant

We hebben de uitslagen (federaal en regionaal) van de Vlaams-Brabantse kantons onderzocht. Welke patronen vallen er te ontwaren? In dit artikel van drie bespreken we resultaten in de de voormalige BHV-kantons die in Vlaanderen gelegen zijn. In deze kantons waren er voor de federale verkiezingen in 2010 nog Franstalige lijsten (zoals MR, PS, cdH, Ecolo, FN, FDF, WALLONIE D'ABORD, Front des gauches, RWF, EGALITE en PP) . Buiten FDF waren er bij deze verkiezingen geen Franstalige lijsten meer.

Voor de regionale (Vlaamse) verkiezingen hebben we nog steeds Union des Francophones (UF), die volgens haar website cdH, FDF, MR, en PS herbergt. Het weze duidelijk dat UF met de traditionele Franstalige partijen en FDF, niet opkwam voor de federale verkiezingen van 2014, maar dus wel voor de Vlaamse verkiezingen.

De Vlaamse Verkiezingen

Algemeen kunnen we stellen dat N-VA voor de Vlaamse verkiezingen LDD en grote delen van Vlaams Belang heeft opgeslorpt. Dat gebeurde trouwens overal in Vlaanderen.

Open Vld geniet dan weer, en dat ontsnapte tot nog toe aan de aandacht, van het stemmenverlies bij het UF. Ons onderzoek toont immers aan dat voormalige kiezers op Franstalige lijsten nu grotendeels op Open Vld stemmen. Hier speelt het Maggie-effect geen rol.

De heimelijke BHV-bonus

Algemeen kunnen we hoogstens van een heimelijke BHV-bonus spreken. De term 'BHV-bonus wordt al eens gebruikt als een vermeende waardering vanwege bepaalde Vlaamse kiezers voor de recent besliste 'hervorming' van BHV – hervorming die echter totaal verschilt van de gevraagde splitsing. De resultaten van deze verkiezingen tonen geen enkele zulke waardering aan. Maar er speelde wel een héél ander fenomeen, nl. een grote transfer van Franstalige stemmen naar de Open VLD, en in mindere mate naar de andere B-partijen.

De Vlaamse partijen die BHV gestemd hebben, zijn die partijen die in het ander landsgedeelte een “zuster” ideologische partij hebben. Door het wegblijven van het UF voor de federale verkiezingen, bemachtigen de Vlaamse BHV-partijen (de B-partijen) het grootste deel van die Franstalige stemmen. Was dat een expliciete afspraak, dat wegblijven van de UF?

Voor CD&V, sp.a en in mindere mate voor Groen, bleek die heimelijke BHV-bonus echter minder groot dan het percentage dat de Franstalige zusterpartij in 2010 nog behaalde. Open VLD verwierf daarentegen een véél groter deel van de stemmen op de toenmalige Franstalige lijsten.

De recente bekering van deze partij naar het federalisme blijkt opvallend veel voormalige kiezers van de Franstalige partijen overtuigd te hebben.

Maggie De Block en het voormalige Vlaams Blok

De Maggie-factor zou in heel Vlaanderen een rol spelen: Maggie-stemmers vervangen daarbij klassieke liberalen die de Open VLD verloor aan de N-VA wegens het linkse beleid onder Di Rupo I. Uit de cijfers voor Vlaams-Brabant blijkt dat die Maggie-stemmers geen voormalige N-VA stemmers zijn. Wie zijn ze dan?

Zoals reeds eerder vermeld, in Vlaams-Brabant blijkt de Open VLD echter sterk te groeien tegenover de vorige parlementaire verkiezingen; dat kan enkel verklaard worden door een grote transfer van de Franstalige stemmen. De analyse van de resultaten in de Vlaams-Brabantse BHV-kantons, dus met veel Franstaligen, bevestigt dat.

Er is evenwel meer, namelijk de cijfers suggereren dat de Open VLD in de kantons Asse, Lennik, Meise en Vilvoorde een groot deel van de verliezen van Vlaams Belang opslorpt. Nochtans lag Theo Francken (N-VA) uit Vlaams-Brabant aan de basis van een verstrenging van de wetten aangaande migratie en asiel, het domein van Maggie De Block (Open VLD).

Maar de staatssecretaris kwam meer in het nieuws dan het N-VA parlementslid. Gelet op het feit dat dit een federale materie is, hebben veel voormalige kiezers van het Vlaams Belang voor het federaal parlement eerder voor Open VLD gekozen en minder voor N-VA.

UF kwam federaal niet op

Ondanks het verlies voor de UF (-1.99%), dat net boven de kiesdrempel blijft, behaalt het nog een zetel in het Vlaamse parlement. UF is in feite ontstaan als een front van Franstalige politici tegen de Vlaamse partijen in het Vlaamse parlement. Met de splitsing van BHV en hun eeuwige drang om hun individuele rechten boven de Vlaamse territoriale rechten te plaatsen, was het logisch dat UF ook voor de federale zou opkomen. Bovendien komen ze ook op voor de provinciale en gemeenteraadsverkiezingen (zie link).

Niets is echter minder waar. De UF komt federaal niet op. Dat versterkt de B-partijen die het Vlinderakkoord met het BHV-luik hebben gestemd en vooral de Open Vld komt hier versterkt uit de stembusslag. Blijkbaar was deze heimelijke BHV-bonus deel van de deal tussen de Franstalige en Vlaamse BHV-partijen. Een bijkomende bonus is dat hierdoor N-VA minder kans had om incontournable te zijn. Of de BHV-bonus blijft en niet eenmalig was, is nog de vraag, zeker als we naar de faciliteitengemeentes kijken.

Kanton Sint-Genesius-Rode

Het kanton Sint-Genesius-Rode bestaat uit de zes faciliteitengemeentes rond Brussel. De kiezer uit dit kanton kan voor de federale verkiezingen de keuze maken tussen twee systemen. Het eerste systeem is dat voor de federale verkiezingen hij een stem uitbrengt in het Vlaams Gewest (Vlaams federale). In dit systeem kan hij enkel stemmen voor partijen die in het Vlaams Gewest, meer bepaald kieskring Vlaams-Brabant opkomen. In het tweede systeem (Brussels federale) kan hij kiezen voor de partijen die opkomen in de kieskring Brussel-Hoofdstad. In feite kan je hier voor de federale verkiezingen ronduit van een subnationaliteit spreken: als inwoner van een faciliteitengemeente kan je kiezen om Vlaming of om Brusselaar te zijn. Wat voor de Brusselaars ondenkbaar is, kan wel voor Franstalige (en Nederlandstalige) Vlamingen.

Ondanks het feit dat de Franstaligen federaal voor Brussel kunnen stemmen (Vlinderakkoord), opteert een gedeelte om toch in Vlaanderen te stemmen (16%). Echter ook Vlamingen stemmen in Brussel, wat koren op de molen van voornamelijk MR is (dat een vervaging van de taalgrens en territoriale grens en een feitelijke uitbreiding van Bruxelles nastreeft) .

Voor het 'Vlaams federale' scoort Open VLD opmerkelijk goed (32.16%), ondanks het FDF (14.32%).

Heel opmerkelijk is dat in dit nieuw kanton voor de federale verkiezingen slechts 35,06% op Nederlandstalige lijsten stemt, terwijl dit voor de regionale verkiezingen 58,28 % is.

We dienen de faciliteitengemeentes in een grotere context te plaatsen om dit degelijk te begrijpen, echter we zullen dit in het derde deel van deze trilogie bespreken (nog te publiceren).

Voorlopig besluit

Aangaande de voormalige BHV-kantons van Vlaams-Brabant kunnen we spreken van een heimelijke BHV-bonus. Buiten de Belgisch-unitaristische B.U.B., de in se Franstalige lijst Parti Populaire en het FDF, die als Franstalige partij tegen de splitsing van BHV met al de voordelen voor de Franstaligen, gestemd heeft, is er geen enkele Franstalige partij opgekomen. Dus de respectieve Franstalige zusterpartijen (ideologische familie) van de traditionele B-partijen (CD&V, Open VLD en sp.a) en Groen zijn niet opgekomen, ook niet als Union des Francophones waarmee ze met succes wel voor de Vlaamse, provinciale en gemeenteraadsverkiezingen opkomen. Uit onderstaande bespreking van de voormalige BHV-kantons dient men vast te stellen dat een groot deel van de winst van Open VLD komt van de transfer van voormalige stemmen voor Franstalige partijen naar de Open VLD, een heimelijke super BHV-bonus dus en niet zozeer een Maggie-effect.

Daar waar de figuur van Maggie De Block in de rest van Vlaanderen wel een rol speelt, is het nogal verrassend dat ze in sommige voormalige BHV-kantons voormalige kiezers van het Vlaams Belang uit 2010 aantrekt voor wat blijkt het thema “asiel en migratie”. Verrassend omdat iedereen de mond van vol heeft dat N-VA het Vlaams Belang opgeslorpt heeft. Echter bewust of onbewust heeft Maggie De Block de nog resterende 'gematigde' Vlaams Belangers aangetrokken.

Het resultaat van deze stembusslag is dus dat de Open VLD in de voormalige BHV-kantons enerzijds rechtse, Vlaams-nationalistische Vlaams Belangers heeft aangetrokken en anderzijds Franstaligen, waarvan we weten dat ze meestal uit de rijkere klasse komen en eerder rechts stemmen (MR) en uit zijn op de Franstalige opslorping van de Vlaamse Rand rond Brussel (zie ook derde deel). Van spreidstand gesproken.

De situatie is evenwel verschillend van kanton tot kanton zoals men uit onderstaande analyse kan afleiden. Stof genoeg voor verdere analyses.

Analyse methode

De bedoeling is om patronen te detecteren. De analyse is gebaseerd op percentages en de netto-stroom tussen de verschillende partijen (delta).

Bron: http://verkiezingen2014.belgium.be/

Assumpties regionaal (Vlaams)

We maken de volgende veronderstellingen voor de verkiezingen voor het Vlaamse Parlement:

• de stemmers voor Franstalige lijsten kiezen later niet voor N-VA, VB en LDD, en vice versa

• er wordt geen rekening gehouden met mogelijke verschuivingen tussen de partijen (vijf van sp.a naar Groen, drie van Groen naar N-VA, zes van N-VA naar sp.a bvb), enkel netto verschil tussen in en uit.

• geen rekening gehouden met in/outflow bevolking, dus puur op percentages gebaseerd, dus geen absolute getallen. Zo hebben de volgende kantons opmerkelijk minder stemgerechtigden, het gaat hier wel degelijk om de kiesbevolking, dus niet de normale bevolking.: Halle (-20%), Meise (-12%) en Zaventem (-22%). Hun respectieve faciliteitengemeentes werden naar het kanton Sint-Genesius-Rode overgebracht. (federale, regionale en de Europese verkiezingen).
  In ieder geval is dit ook een studie waard om na te gaan hoe dit gekomen is.

Assumpties federaal

Zelfde als regionaal, maar bijkomend

• de stijging van een Vlaamse zusterpartij komt volledig van de Franstalige zusterpartij of van een andere Franstalige partij

Opmerking website ibz

De webstek van Vlaams-Brabant stelt dat er 1.106.314 inwoners zijn, waarvan 612.125 in het arrondissement Halle-Vilvoorde en 494.189 in het arrondissement Leuven. De website voor de verkiezingen 2010 stelt dat BHV (dus met Brussel) 834.106 geldige stemmen waren, het arrondissement Leuven 315.746 geldige stemmen. De website verkiezingen 2014 meldt 679.125 geldige stemmen voor 2014 terwijl slechts 315.746 voor 2010. Dit zijn dus de cijfers van het arrondissement Leuven van 2010 en dus niet van het huidig kiesdistrict Vlaams-Brabant.

De kantons met faciliteitengemeentes hebben in 2014 opmerkelijk minder inwoners omdat de faciliteitengemeentes naar het kanton Sint-Genesius-Rode zijn overgegaan.

Overzicht voormalige BHV-Kantons in Vlaanderen

Asse

• Federaal:
  N-VA wint lichtjes (0.55%) tot 30.13%. Hierdoor kan N-VA de verliezen van VB (-6.07%) en LDD (-2.54%) niet benutten. De overige 8.06% gaat naar Open Vld, alsook de vorige stemmen van MR (3.94%) en een deel van de niet opgenomen BHV-bonus van de overige BHV-partijen (cdH/CD&V, PS/sp.a, Ecolo/Groen).

• Regionaal:
  Regionaal N-VA patroon (+15.02%) om Vlaams Belang (VB)(-9.82%) en LDD (-6.39%) op te slorpen. Evenwel blijft er nog 1.20 % over die naar Open Vld (+5.22) gaat. Deze laatste recupereert ook het UF-verlies (-1.65%).

• Franstalig:
  FDF (federaal) en UF (regionaal) zijn marginaal, ofschoon palend aan Brussel.

Halle

• Voorafgaande opmerking: de bevolking is tussen 2009/2010 met 20% afgenomen.

• Federaal:
  Relatief gezien zijn er 30,53 % minder Franstalige stemmen. We kunnen hier eveneens stellen dat het BHV-effect voor de ideologische families (CD&V, Ecolo, Open Vld en sp.a) een rol speelt. Echter enkel Open Vld stijgt (15.73%) boven het percentage van de zusterpartij (13.90%). De overige BHV-partijen verliezen samen 4.86% t.a.v. de resultaten van hun respectieve zusterpartijen.
  Hier lijkt eerder N-VA (+5.44%) het Vlaams Belang (-4.10%) en LDD (-2.08%) op te slorpen.

• Regionaal:
  Regionaal N-VA patroon (15.60%) om Vlaams Belang en LDD (-7.77%) en LDD (-5.19%) op te slorpen.
  Het verlies van UF (-12%) gaat voor meer dan de helft naar Open Vld (6.78%), de rest samen (5.87%).

• Franstalig:
  FDF (federaal) breekt niet echt door (5.77%) en relatief gesproken zijn er 30.53% stemmen minder. Blijkbaar zijn het vooral UF-stemmers die het kanton verlaten .

Lennik

• Federaal:
  Open Vld wint aanzienlijk (11.42%), maar haalt voornamelijk stemmen bij Franstaligen (6.78% waarvan 1.67% van MR). CD&V heeft geen BHV-bonus, integendeel. N-VA (+4.27%) slorpt niet alle stemmen van VB en LDD op (samen -9,27%). De rest gaat logischerwijze naar Open Vld (5.00%).
  Open Vld haalt 56% van de winst bij de vroegere kiezers die voor Franstalige lijsten stemden en 44% bij VB en LDD.

• Regionaal:
  Regionaal N-VA patroon (+17.95%) om VB (-9.68%) en LDD (-7.20%) op te slorpen en heeft nog 1.07% voordeel ten aanzien van CD&V (-1.13%). sp.a (-2.52%) verliest aan Groen (+0.40%) en PVDA+ (+0.44%).
  Het verlies aan Franstalige stemmen (-1.40%) gaat mogelijk naar Open Vld (+2.93%).

• Franstalig:
  FDF (federaal) en UF (regionaal) zijn marginaal, ofschoon dichtbij Brussel.

Meise

• Voorafgaande opmerking: de bevolking is van 2009/2010 tot 2014 met 12% afgenomen.

• Federaal:
  De ideologische families spelen een rol in de transfer van stemmen van Franstalige naar Nederlandstalige lijsten. Echter de BHV-bonus is voor Open Vld merkelijk groter (11.05%) dan de voor de overige partijen (samen slechts 5.53%).
  N-VA groeit slechts met 2.77%, ondanks VB en LDD samen 7.55% verliezen. Logischerwijze gaat de overige 4.77% naar Open Vld. Alzo haalt Open Vld 2/3 van haar winst bij de vroegere kiezers voor Franstalige kiezers en 1/3 bij VB en LDD.

• Regionaal:
  Regionaal N-VA patroon (17.45%) om Vlaams Belang (-8.00%) en LDD (-5.31%) op te slorpen. Allicht gaat het verlies van CD&V (-2.66%) naar N-VA en sp.a (-1.03%) naar PVDA+ (+0.73%) en Groen (+0.38).
  In dit geval neemt Open Vld (+5.83%), die ook aan N-VA verliest, voornamelijk het verlies van UF (-6.93%) op.

• Franstalig:
  FDF is marginaal (federaal) en UF vermindert aan belang ten voordele van Open Vld.

Sint-Genesius-Rode (Vlaams en Brussel)

• Federaal:
  Ondanks het FDF (14.32%) scoort Open Vld opmerkelijk goed (32.16%). N-VA scoort beduidend onder het nationaal gemiddelde.

• Regionaal:
  N-VA scoort beduidend onder het nationaal gemiddelde. Open Vld scoort hier amper 15.53% ten aanzien van federaal, maar hier is UF aanwezig (41.72%).

• Franstalig:
  Ondanks het feit dat de Franstaligen federaal voor Brussel kunnen stemmen, opteert een gedeelte om toch in Vlaanderen te stemmen (16%). Echter ook Vlamingen stemmen in Brussel, wat koren op de molen van voornamelijk MR is om toch maar Brussel uit te breiden.
  Heel opmerkelijk is dat federaal slechts 35,06% Nederlandstalig wordt gestemd, terwijl regionaal dit 58,28 % is. Dit komt voornamelijk doordat cdH CD&V stemt, progressief voor Groen en niet zozeer voor sp.a. De logica klopt niet voor MR, hier blijkt Open Vld niet MR aan te trekken, maar gaan vooral de FDF en MR stemmen naar UF. Blijkbaar vinden ze elkaar toch in Sint-Genesius-Rode.

Vilvoorde

• Federaal:
  N-VA gaat maar lichtjes vooruit (1.91%) en kan dus niet alle verliezen van VB (–6.54%) en LDD (-2.68%) absorberen (rest van 7.32%). sp.a gaat vooruit (4.77%) maar laat 0.91% van de BHV-bonus, die allicht naar PVDA+ (+2.11%) gaat. CD&V en Groen genieten meer van hun BHV-bonus.
  Open Vld (+10.98%) geniet van de BHV-bonus (meer dan 4.98%) en het verlies van VB en LDD (5.07%)..

• Regionaal:
  Inhaalbeweging van N-VA (+16.34%) maar kan niet alle verliezen van VB (-10.85%) en LDD (-6.36%). Open Vld (4.28%) haalt netto bij CD&V (-2.02%) en UF (-1.52%).

• Franstalig:
  UF en FDF wegen niet veel door.

Zaventem

• Voorafgaande opmerking: de bevolking is van 2009/2010 tot 2014 met ongeveer 22% afgenomen.

• Federaal:
  De Franstalige lijsten verliezen 30.98%. Open Vld (+15.83%) kan niet alle MR-kiezers (20.14%) absorberen. Allicht verklaart dit 8.01% van FDF. De overige BHV-partijen recuperen 12.11% en laten 2.99% liggen.
  N-VA (+5.19%) haalt de stemmen van VB (-2.25%) en LDD (-1.36%) binnen.

• Regionaal:
  Inhaalbeweging van N-VA (15.08%) ten aanzien van VB (-5.16%) en LDD (-3.71%) en houdt nog 6.20% over om stemmen van andere Nederlandstalige BHV-partijen op te slorpen. Echter deze winnen en logischerwijze komt die winst van UF (-14.40%). Open Vld wint 6.71%. Er zullen geen stemmen van UF naar N-VA gaan. Hier speelt dus duidelijk een BHV-bonus ook op regionaal gebied.

• Franstalig:
  UF (VL) verliest zwaar (-14,40%). Het FDF behaalt 8.01%.

 

Dwarsligger