Er wordt heel wat geschreven over de oorlog in Oekraïne. De media weten duidelijk ook niet wat waarheid is of propaganda. Voor sommigen is er geen zoektocht nodig: er is maar één antwoord en dat is het hunne.
Op 18 mei publiceerde Jef Abeel op Doorbraak een interessante recensie van het boek Evaluating NATO Enlargement (De NAVO uitbreiding als boosdoener). Het boek werd geschreven door een twintigtal redacteurs die het blijkbaar niet allemaal eens zijn over het belang van de NAVO-uitbreiding.
Drie citaten:
De auteurs stellen dat de NAVO behouden bleef omdat de Britten/Thatcher en de Fransen/Mitterrand Duitsland onder controle wilden houden. Uitbreiding in Oost-Europa zou Duitsland en Rusland verhinderen om dat vacuüm op te vullen na de ontbinding van het Warschaupact. Vanaf 1990 waren er ook landen zoals Bulgarije die zelf vroegen om lid te mogen worden. De uitbreiding zou ook gunstig zijn voor de versterking van de democratie en de groei van de vrije markt, twee doelen van de VS. Het kostte hun wel een pak geld.
Washington had geen vertrouwen in alternatieve Europese veiligheidsstructuren. De Europese landen hadden immers hun legers gehalveerd. Het ging hier dus niet op in en beloofde Rusland enkel het lidmaatschap van de Wereldhandelsorganisatie en van de G7. Clinton begon in 1994-95 met Polen, Tsjechië en Hongarije uit te nodigen. Jeltsin vroeg uitstel tot na zijn herverkiezing in 1996. Ze werden lid in 1999. Clinton luisterde niet naar Ruslandkenner George Kennan, die in 1997 stelde dat de uitbreiding de meest fatale vergissing van de VS zou zijn in het tijdperk van na de Koude Oorlog. Als de NAVO de grenzen van Rusland zou bereiken, zou er een conflict uitbreken. In 2022 kreeg hij gelijk.
In 2004 kwamen er nog 7 nieuwe leden bij. Kaliningrad werd nu afgesloten van Rusland. Poetin werd pas echt boos in 2007-2008, toen Bush ook Georgië en Oekraïne wilde toelaten. Frankrijk en Duitsland waren tegen dat lidmaatschap. Poetin begon toen met de herbewapening van Kaliningrad. Hij zei dat het Westen zich niet gehouden had aan de beloftes van 1990-91 en dat Oekraïne het bij een toetreding moest stellen zonder de Krim en zonder de oostelijke regio’s.
Op 6 juni publiceerde Doorbraak opnieuw een artikel ditmaal van Pieter de Jonge, historicus, met als titel “Is NAVO-uitbreiding echt de boosdoener?”.
Het artikel begint met de vraag: ‘Amerikanen slecht, dus Poetin niet?’
Vermits de Jonge zichzelf niet als expert beschouwt stuurde hij het boek naar onder meer Courtney Weigal, een Amerikaanse die gespecialiseerd is in de verhoudingen tussen Duitsland, Rusland en Oost-Europa. Weigal mailde hem een uitgebreid antwoord. Volgens haar bleven meerdere belangrijke punten buiten beschouwing.
Onder meer de hulpprogramma’s door het IMF, de Wereldbank en de VS.
Dat de voormalige Oostbloklanden aansluiting zochten bij het Westen klopt eveneens. Maar toen was Oekraïne daar nog niet bij. De Maidan revolutie, als reactie op de weigering van president Janoekovitsj om het associatieverdrag met de EU te ondertekenen, dateert van februari 2014.
Over Oekraïne schrijft de Jonge: “Oekraïne zou niet lid worden van de NAVO. Uit diplomatieke beleefdheid werd de mogelijkheid opengelaten. Net als bij Georgië, dat nog steeds geen lid is. Poetin weet dat. Hij weet dat de Krim en de Donbas al verhinderen dat Oekraïne NAVO-lid wordt”[1].
De Jonge gaat verder: “Het gaat hem niet om uitbreiding van de NAVO, maar om Oekraïne binnen de Russki Mir (‘Russische Wereld’) te houden”.
Deze stelling zou correcter zijn mocht de auteur geschreven hebben “De oorlog gaat om Oekraïne binnen de belangensfeer van de NAVO/EU te loodsen of binnen de Ruski Mir te houden.
Het belang van Oekraïne voor de Russische Federatie ligt in haar grondstoffen die zich vooral in de Donbas regio bevinden en bij de Krim die cruciaal is als uitvalsbasis voor de Russische marine en toegang verschaft tot de Middellandse Zee en het Midden-Oosten. Deze stelling wordt trouwen met zoveel woorden bevestigd door uitspraken van VS autoriteiten die via deze proxy-oorlog Rusland willen herleiden “van wereldmacht tot een (irrelevante) regionale macht”. Als dat geen bedreiging is, wat dan wel?
De Jonge eindigt zijn bijdrage met: “U mag bezwaren hebben tegen het buitenlandbeleid van de Verenigde Staten. Maar bega niet de vergissing te denken dat Rusland vrij is van blaam”.
Daar zijn we het volkomen mee eens!
Dat dit onderwerp het lezerspubliek van Doorbraak aansprak bewezen de 151 reacties op het artikel van de Jonge. Daarom wil ik afsluiten met een discussie waar ik zelf aan deelnam.
Actieve lezers
Op mijn reactie kwam er een interessante bedenking die ik hier wil voorleggen:
Lezer Steven de Coninck schrijft: … De vragen die u stelt, zijn zeker zinvol. Alleen…. daar stopt het niet. Wie voldaan is met “genuanceerde” antwoorden en vervolgens niks doet, is een stuurman aan wal, een passieve “intellectueel” … maar vergeet dan niet de belangrijkste vraag: Hoe reageren we nu op de concrete situatie, in het besef dat de feiten zijn zoals ze zijn, ook al houden we er niet van, en in de overtuiging dat de toestand vermeden had kunnen worden? Ik schreef u dit al eerder: Of je helpt Oekraïne, of je doet dat niet. Of je verdedigt Taiwan, of je laat het over aan de communisten. Dit zijn stuk voor stuk vreselijke beslissingen met negatieve gevolgen die je deels ook zelf veroorzaakt, maar je MOET handelen.
Daarom ben ik ervan overtuigd dat, globaal gezien, de acties van de NAVO de juiste zijn.
Mijn antwoord op zijn nogal simplistische stelling is niet gemakkelijk maar ten minste duidelijk:
Wanneer we zoals deze lezer en sommige politici echt overtuigd zijn dat Oekraïne ‘onze oorlog’ aan het uitvechten is, dat ‘onze democratie en waarden’ bedreigd worden door Rusland, dan MOETEN we de moed hebben van onze overtuiging en soldaten sturen naar het oorlogsgebied!
Of is het bij nader inzicht toch iets ingewikkelder?
De VS – en ik blijf erbij dat ze deze oorlog hadden kunnen voorkomen zonder dat Rusland dit als een overwinning kon claimen – willen doelbewust Rusland verzwakken en mogen daarom deze oorlog niet overlaten aan ‘anderen’ zoals ze recentelijk al meermaals deden.
[1] Ook de Duitse kanselier Olaf Scholz laat weten dat NAVO-lidmaatschap niet aan de orde is. Dat de enige die er toe doet, de VS, de kandidatuur van Oekraïne wél steunt relativeert de uitspraak van Scholz tot ‘olie op de golven gieten’.
