Briefje aan Philippe Van Parijs
Filosoof Philippe Van Parijs is een gezaghebbende Brusselse stem waar we ook in Vlaanderen best naar luisteren. Zopas publiceerde De Standaard een artikel van zijn hand met als titel “Een federale kieskring om federaal België weer vlot te krijgen?”
Doorbraak publiceerde een interview waarin Van Parijs zijn visie geeft over hoe de toekomst van België er volgens hem zou moeten uitzien.
Zijn pleidooi is niet nieuw. Reeds in 2013 publiceerde De Morgen een artikel van hem waarin hij zijn visie uiteenzette. Daarbij zag hij voor Brussel een rol die hij vergeleek met Wenen als hoofdstad van Oostenrijk én tegelijk volwaardige deelstaat net zoals de andere deelstaten.
Als antwoord op zijn artikel en op basis van mijn vijfjarig verblijf in diplomatieke dienst te Wenen, schreef ik een kritisch artikel “Weense dromen, Brusselse werkelijkheid.” Dat leidde tot een wederwoord dat u hier kunt lezen.
Wat ik in hem alvast bewonder is naast zijn positieve houding vooral zijn vasthoudendheid. Wat we vandaag lezen – en hét onderwerp is van de lezingen die hij samen met o.a. Paul De Grauwe organiseert (Re-Bel Initiatief ) sinds 2011 – verschilt nauwelijks van de eerste ideeën. Ook nu nog blijven de verschillen tussen Noord en Zuid groot, en blijft de parlementaire blokkering door een minderheid elke structurele oplossing bemoeilijken.
Hij pleit (opnieuw) voor een federale kieskring die de scheeftrekking ten nadele van de Vlamingen zou helpen oplossen: ‘De federale kieskring is een democratische correctie op de oververtegenwoordiging van Franstaligen’
Hij beseft ongetwijfeld zelf wel dat dit slechts een tegemoetkoming is aan de particratie en onbeduidend blijft zo lang de politieke grendels blijven bestaan.
België heeft nood aan een revolutionaire hervorming
In onze nieuwjaarswensen van 2021 schreven we een artikel onder de titel “Een grondige politieke vernieuwing”. Daarin pleiten we voor:
Een nieuw kiessysteem, met telkens éénenkele kiesomschrijving voor de twee deelstaten (Vlaanderen en Wallonië) en de twee gewesten (Duitstalig België en het Brussels hoofdstedelijk Gewest). Een beperkte confederale regering met een beperkt confederaal parlement (in functie van het aantal beleidsdomeinen dat gemeenschappelijk blijft). De Blanco stem krijgt net als ander keuzes een betekenis, als een lege zetel.
Specifieke bevoegdheden voor de Gewesten, omdat die niet de mogelijkheid hebben om de eigen noden te financieren en dus steun krijgen vanuit het confederaal niveau die dan ook controlerecht heeft.
De particratie financieel inperken, door de financiering van de partijstudiediensten te gebruiken voor door één gemeenschappelijke studiedienst waar élke verkozene toegang heeft tot dezelfde informatie.
Wat met het ‘cordon sanitaire’? Drie vragen, waarvan de belangrijkste: De vraag die de linkse en rechtse ‘radicalen’ zichzelf moeten stellen is: ‘Met welke strategie kunnen we het best onze doelstellingen realiseren en aanvaardbaar zijn voor machtsdeelname?’. Voor het Vlaams Belang met zijn grote aanhang is deze vraag cruciaal voor de Vlaamse democratie.
Hervorming staatsstructuren
Confederalisme (voor België) als oplossing voor goed bestuur
Ter verduidelijking: met ‘confederalisme op zijn Belgisch’ bedoelen we dat de regio’s bevoegd én verantwoordelijk worden voor alle beleidsdomeinen behalve deze die ze in gezamenlijk overleg samen willen besturen (artikel 35 van de GW). Er zijn dus géén regionale blokkeringen meer mogelijk door een van de regio’s.
De keuze van Philippe Van Parijs
In de bijdrage gepubliceerd op Doorbraak (achter betaalmuur) verklaart Van Parijs dat hij niet gelooft in confederalisme. Hij verwijst naar de pamfletten van de founding fathers van de VSA eind jaren 1780: “Die confederale structuur van het Nederland van 1787 leidt volgens hem tot confederaal geruzie en bestuurlijke waanzin. Vandaar de Federalist Papers: om de Amerikaanse confederatie om te smeden tot een efficiëntere federale natiestaat.”
Wat in de VSA de kern uitmaakt van het samenleven is dat elke federale staat zeer veel eigen bevoegdheden heeft en de federale regeringsbevoegdheden beperkt zijn. Overigens is het reeds een tijdje duidelijk dat de zo geprezen ‘United States’ niet meer in staat is om leiding te geven en het maatschappelijk draagvlak te ondersteunen. Ze zijn niet alleen. De oorzaken van de problemen waarmee de natiestaten kampen beschreven we in het jaaroverzicht van 2019 en 2020.
Van Parijs kiest voor
een België met vier deelstaten, maar dat zal eerder een federaal land blijven dan een confederaal
Eigenlijk wil hij vijf deelstaten: hoewel hij een territoriale verdeling steunt wil hij wel een vijfde federale deelstaat (die volgens hem toekomt aan alle Belgen): Het territoriaal deel van de Noordzee. Blijkbaar volstaat ‘Wenen’ niet. Het kan een argument zijn voor een compensatie, zo lang het beleid Vlaams blijft.
Naar een ander België?
In deze discussie mogen we niet nalaten om te verwijzen naar het Rapport van de Coudenberggroep (172blz) gepubliceerd in 1987: Naar een ander België?
Deze groep omvat heel wat bekende namen uit de toenmalige Belgische elite, universiteiten, administratie, ondernemingen, vakbonden en vrije beroepen, maar geen politici. Ik vind dit nog steeds een lezenswaardig en zelfs een actueel rapport.
Vooral de conclusie is actueel, namelijk dat we zonder een uitweg beter de doodstrijd van België niet langer rekken dan nodig is.
Nu we anno 2023, bijna veertig jaar later nog steeds geen stap dichter bij goed bestuur zijn beland, wordt deze conclusie relevanter én dwingender.
