In China ...

Frans Vandenbosch Er bestaat niet “één China”. “de Chinees” bestaat niet, China is zo groot en de volkeren die samen China vormen zijn zo heterogeen dat je maar zelden kunt veralgemenen. Er zijn maar weinig dingen die alle Chinezen gemeen hebben. Ook in de grote groep Han-Chinezen (“kern-Chinezen” 92%) zijn de verschillen groter dan bijvoorbeeld tussen de Noren en de Grieken.

Wat hun vooral bindt is de gemeenschappelijke taal. Zelfs al spreken ze thuis een plaatselijk dialect of een andere taal dan Chinees, ze erkennen wel de leidende rol van de eeuwenoude Chinese cultuur.

China is de facto een federale staat

De centrale overheid in Beijing heeft minder macht dan de provincies. Meer zelfs: in Beijing aarzelt men vaak om nieuwe wetten op te leggen aan de provincies. Het komt vaak voor dat sommige steden of provincies de wetten die ze uit Beijing voorgeschreven krijgen, jarenlang gewoon pal naast zich neerleggen of uit protest tegen bepaalde wetten, belastingen niet doorstorten naar Beijing. Vergelijk dat met belgie, een pseudo-federaal land waar de regionale regeringen hun middelen in Brussel moeten gaan bedelen en slaafs het centrale gezag volgen !

Er zijn studies en voorstellen lopende om op lange termijn de provincies nog meer zelfstandigheid te geven en van China de jure een federale staat te maken. Het wetsvoorstel houdt o.m. in om ook de naam PRC “People’s Republic of China” te vervangen door UPC (Union of Provinces of China)
De “vrije steden” (Shanghai, Tianjin, Chongqing, ...) hebben zich nooit veel aangetrokken van wat men in Beijing wil. De AR’s (autonome regio’s = Tibet, Xinjiang, Inner Mongolia, ...) worden nu al door een volksregering als onafhankelijke staten geregeerd (de voorzitter van de AR regering rapporteert wel naar een plaatselijke partijsecretaris, afgevaardigd door Beijing) En vooral de SAR’s (Special Administrative Region = Hong Kong en Macao) zijn nu al onafhankelijke landen met een niet-communistisch regime. Beijing investeert miljarden in de AR’s en SAR’s, vooral infrastructuur en krijgt daar geen politieke macht voor in de plaats. In de praktijk reageert Beijing enkel als de eenheid van China in gevaar komt.

Taiwan “Republic of China” (volgens Beijing een provincie van China) werkt samen met China PRC op economisch vlak en als medeerfgenaam van de eilanden in de Zuid-Chinese Zee. De economische macht van China groeit gestaag en onverstoorbaar verder; samen met die stijgende economische kracht komt onvermijdelijk ook politieke macht. In Taipei is men zich daarvan bewust; in Beijing hebben ze geduld en ze maken nauwelijks gebruik van die macht, goed wetende dat er een dag komt dat Taiwan en China weer samen zullen komen.

De bonte verzameling Chinezen

In China heerst er grote afgunst en naijver tussen de verschillende regio’s en provincies.

• In Dongbei (het noordoosten, de provincies Liaoning, Heilongjiang, Jilin; ongeveer het vroegere Mansjoerije) ligt de nadruk op Cultuur, niet op economie. Zij verachten de “geld-Chinezen” in het zuiden.
• In Shanghai, Jiangsu en vooral in Zhejiang ligt de focus op economische vooruitgang, zaken doen, dingen produceren en handel drijven (om op die manier een behoorlijk inkomen te verwerven)
• In Guangdong (Guangzhou/Kanton, Shenzhen, Dongguan) wil men gewoon geld verdienen op gelijk welke manier, ook al moet men daarvoor over de schreef gaan. In China refereert men naar de Kantonezen als de “geld-Chinezen”

In het noorden is men eerlijker en meer rechtuit dan in het zuiden. Enkele van mijn Chinese Dongbei (zaken)kennissen hebben zich bij mij beklaagd over de oneerlijkheid van hun landgenoten ten zuiden van de Yangtze. Omgekeerd hebben mijn Chinese kenissen uit het zuiden (Kanton,...) zich een paar keer vrolijk gemaakt over de “onnozelheid” van de noorderlingen.

Geen wonder dat je in het zuiden nauwelijks Duitse fabrieken aantreft. Mercedes heeft zijn fabrieken in de buurt van Beijing, BMW heeft al zijn fabrieken in Shenyang (Liaoning provincie) VW heeft zijn grootste fabriek in Changchun (Jilin provincie), zijn meest zuidelijke in Shanghai. De Duitsers trotseren blijkbaar de koude in Dongbei om het gekonkel van de zuiderlingen te ontlopen.

In China zijn er vandaag 5 steden met meer dan tien miljoen inwoners. In elk van die steden wonen dus meer mensen dan in heel belgie.
Shanghai is met zijn 24 miljoen inwoners de grootste stad ter wereld. Bijna de helft zijn immigranten, de meeste van Anhui, Henan, Jiangsu, Sichuan. Volgens de officiele volkstelling van 2010 leven er 152 050 geregistreerde buitenlanders in Shanghai. (ik ben 1 van die 152 050) Vooral Taiwanezen, Japanners, Koreanen, Amerikanen, Fransen, Duitsers,... Maar volgens voorzichtige schattingen zijn er dat ruim meer dan een miljoen.

De Shanghainezen zien zichzelf als “Sinjoren” en willen graag als dusdanig behandeld worden. Zij minachten alle andere Chinezen. Wie in Shanghai geboren is, pakt daar graag mee uit, spreekt Shanghainees (“nong23 hao34”) en pronkt graag met zijn verdiensten. Ze verachten de politieke show en de ambtenaren in het verre Beijing. Ze hebben talloze uitstekende moppen over luie ambtenaren. Shanghainezen hebben het niet op belastingen, ze vinden dat hun zuurverdiende belastinggeld door Beijing verspild wordt. In het Shanghainees dialect is “moslim” synoniem voor “crimineel” Shanghainezen kijken neer op de Chinese immigranten in hun stad. Ze noemen die “nóngmín” (boeren) Het “Shanghai Princess” fenomeen is bekend over heel China. Ook bij de Chinese studenten aan onze Vlaamse universiteiten zitten er van die prinses-types.

De Beijingers zijn Hoofdstadbewoners. Zij vinden dat ze orde, cultuur, politiek en (als er nog tijd rest) ook welvaart moeten organiseren in China. Ze werken langzaam maar zeker. Ze lopen niet hoog op met de “cultuurloze” Shanghainezen.

De kopie-steden

Tames Town is een klein stadje in Shanghai Songjiang district. In Tames Town waan je je in een oud, traditioneel Engels stadje. Alles, inclusief de kerk, het gemeentehuis, zwembad, alle huizen en gebouwen, ook het interieur ziet er Engels uit. Tames Town was één van de eerste ‘thema steden’ in China. Het was bedoeld om de (gast)docenten van de Songjiang Universiteit te huisvesten maar er wonen vooral veel expats en gegoede Chinezen.
Gaoqiao New Town is een stadje in Shanghai Pudong district; de hele stad is gebouwd met architectuur vanuit Nederland met kopies van bekende gebouwen uit Amsterdam, Voorburg, Amersfoort,...
Hallstatt (in Oostenrijk, bekend van de “Hallstatt cultuur”) is men aan het nabouwen in Guangdong provincie. Het moet een exacte, nauwkeurige copie worden. De kerk en een paar andere gebouwen zijn al klaar. Het is de bedoeling dat niet enkel de gebouwen maar de hele vallei, de rivier en de omringende bergen precies dezelfde vorm krijgen als Hallstatt in Oostenrijk.
Er zijn ook copies van Firenze, London Tower Bridge, Venice San Marco square, …

Wuhan en Dalian wedijveren voor de titel van stad van de mooiste vrouwen. Volgens mij wint Wuhan die competitie op zijn sokken. Andere steden in die wedstrijd zijn Suzhou en Qingdao.

Qingdao was vroeger een Duitse concessie (kolonie). Het Qingdao (Tsingtao) bier werd er tot voor kort gebrouwen volgens het Duitse Reinheitsgebot. Vandaag wonen er nog altijd veel Duitsers, maar vooral Zuid-Koreanen.

Wenzhou is een stad aan de oostkust in Zhejiang, ten zuiden van Shanghai. Door de bergen er om heen ligt Wenzhou een beetje afgeschermd van het achterliggende binnenland. Wellicht daardoor heerst er in Wenzhou een speciale (zakelijke- en prive-)cultuur. Wenzhounezen zijn bikkelharde zakenlui. De meeste Wenzhounezen zijn rijk, vreselijk arrogant en hebben een grondige afkeer van kunst en cultuur. Zij bezitten fabrieken over heel China, maar vooral in de regio rond Wenzhou. Wenzhounezen zijn bijzonder goed in guanxi: hun macht reikt ver in de politiek, de administratie en het leger. Ook in Beijing. Wenzhounezen zullen je, bij het instappen in een lift nooit laten voorgaan; integendeel, ze duwen je gewoon opzij. In restaurants voeren zij het hoogste woord en in hotels moet je opletten dat ze je niet omver lopen. Hun zakelijk model is “super lean” tot een niveau waar niemand anders durft te gaan, ook als dat onwettig is. Vaak worden hun werknemers te laat betaald. Leveranciers worden meestal helemaal niet betaald. Klanten moeten vaak vooraf betalen voor ze aan een bestelling beginnen. Op kwaliteit wordt bespaard tot een niveau dat het nog net verkoopbaar is. Chantage, misleiding, afpersing en omkoping zijn dagelijkse bezigheden voor vele Wenzhounezen. Ze hebben een kwalijke reputatie in China.
Zo goed als alle Chinese restauranthouders in Europa zijn Wenzhounezen. Zij zijn naar Europa gekomen, lang voor de economische hoogconjunctuur in Wenzhou.

De Duitsers in China

Kunshan, Anting, en meer nog Taicang (allen kort bij Shanghai) zijn “Duitse steden”. Zo goed als alle industrie is daar Duits (ook een paar Vlaamse fabrieken). De stad Taicang wordt geleid op een Duitse manier. Alles is bijzonder grondig gepland en georganiseerd. De straten zijn uitstekend onderhouden en de hele stad ziet er bijzonder proper uit. Ordnung muss sein.

De Fransen zitten met een probleem in China.

Exacte cijfers heb ik hier niet maar ik schat dat er ongeveer 8 keer meer Duitse fabrieken in China zijn dan Franse. De Fransen zijn vooral sterk in horeca, voeding, supermarkten, parfumerie, escortservices,...

Op internationale (networking) expat bijeenkomsten zie je maar zelden Fransen. Je ontmoet daar Amerikanen, Taiwanezen, Duitsers, Engelsen, Australiers, Zuid-Afrikanen, Canadezen, Japanners, Vlamingen, Koreanen, al wat je wil maar de Fransen houden het onder elkaar in hun eigen “Cercle Francophone”

Een geboren en getogen fransman, PDG van een groot frans bedrijf (getrouwd met een 2^e generatie Chinese uit Herentals) zei mij eens in zijn bureau in Parijs: “La culture française est incompatible avec la culture chinoise” Hij was tot dat besluit gekomen door de talrijke clashes van zijn GM’s met hun Chinees personeel en met de lokale overheden. Hij heeft in de daaropvolgende maanden alle 5 franse GM’s van zijn 5 productiebedrijven in China vervangen door andere nationaliteiten.

Carrefour, Danone en andere grote franse bedrijven in China komen regelmatig in de media vanwege hun aanvaringen met het gerecht.

Als je ’s maandags de (papieren gedrukte versie) van de Shanghai Daily openslaat en naar de afdeling ongevallen, vechtparijen, brand, opstootjes,... bladert, dan zie je daar bijna elk weekend een incident met Fransen, meestal in de uitgaansbuurten.

De fransen zijn een niet zo goede reputatie aan het opbouwen in China.

Verschillen tussen de Chinezen zijn er op alle vlakken

In gestalte: in het Noordoosten zijn de echte Dongbei’ers groter en steviger gebouwd dan de gemiddelde Europeaan. De zuiderlingen zijn kleiner dan wij. De Oeigoeren (inwoners van Xinjiang) kun je, behalve hun spleetogen, nauwelijks onderscheiden van Turken.
In eetgewoonten: ten noorden van de Yantze eet men noedels, in het zuiden eet men rijst. Tenminste, zo was het toen de oude tradities nog gerespecteerd werden.
Grote verschillen zijn er vooral tussen de oudere generatie die de Mao-tijd nog gekend hebben en de jongeren die ongehinderd genieten van de nieuwe economische welvaart.

Frans Vandenbosch

 

Andere artikesl van onze correspondent in China

Bewaren