VAN ONZE CORRESPONDENT IN CHINA - In een reeks over het onderbelichte hedendaagse China publiceren wij verhalen van een Vlaming in China. Ditmaal vroegen we hem om iets te vertellen over het Chinese Nieuwjaar op 8 februari.
Nieuwjaar, vooral een familieaangelegenheid
Heel binnenkort, op maandag 8 februari vieren de Chinezen Nieuwjaar (春节 chūnjié letterlijk “lentefeest”). Dan begint het jaar van de aap.
Enkel de drie eerste dagen van het nieuwe jaar (8, 9 en 10 februari) zijn wettelijke feestdagen. Om een vakantie van zeven op elkaar volgende dagen te vormen doet men daar nog twee dagen bij die dan gecompenseerd worden door te werken in het week-end voor of na de nieuwjaarsperiode. Dit keer gaat er moeten gewerkt worden op zaterdag 6 februari en zondag 14 februari. Heel veel Chinezen doen daar nog een paar eigen verlofdagen bij of nemen enkele dagen onbetaald verlof, zodat ze twee weken op vakantie of naar hun familie in het westen van China kunnen gaan.
Traditioneel gaat iedereen die daartoe fysiek in staat met nieuwjaar zijn familie bezoeken. De nieuwjaarstrek veroorzaakt elk jaar een groot verkeersinfarct en een enorme chaos op de luchthavens en HST-stations.
Tijd voor huwelijken
Chunjie is de tijd dat de jongeren hun verloofde voorstellen aan de hele familie. In China worden ook vandaag nog heel veel huwelijken gearrangeerd door ouders of tantes. Meisjes die bijna 30 jaar worden krijgen een immense druk van hun familie om te trouwen. Het wordt als een schande voor de familie gezien als een meisje 28 of 29 jaar geworden is en met Nieuwjaar geen verloofde kan voorstellen aan de familie in het verre, traditionele westen van China. Veel meisjes gaan in de weken voor Nieuwjaar haastig op zoek naar iemand die ze aan hun familie als hun verloofde kunnen voorstellen. Er zijn “rent-a-boyfriend” diensten die daarop inspelen: een Chinese fake-boyfriend kost ongeveer 100 CNY/dag, een westerse het 10 voudige (+ reis- en verblijfskosten). Op die manier wordt de druk verlicht en ontkomt men aan een huwelijk dat door de familie geregeld wordt.
Hoe zo een gearrangeerd huwelijk tot stand komt, kun je zien op de huwelijksmarkt van bijvoorbeeld Shanghai. De ouders staan daar ‘s zondags voormiddag in Renmin-park met een A4 advertentie met de voornaamste kenmerken van hun zoon of dochter: geslacht, leeftijd, inkomen, gewicht en grootte, diplomas, eigendommen, beroep,... Een foto wordt pas getoond nadat de ouders enige tijd onderhandeld hebben. Let wel: dit gaat vaak over gegoede families met een zoon of dochter die in het buitenland gestudeerd heeft. Meestal hebben zij een behoorlijke functie en bezitten zij al 1 of 2 appartementen. Toen ik een moeder (professor toegepaste wetenschappen) vroeg of haar dochter wist dat ze haar aan het “verkopen” was, zei ze me: “Neen, zij weet dat niet, maar ze is nu 34, ze heeft 6 jaar in Los Angeles gewoond, ze heeft de kans gehad, en ze heeft nu meer dan lang genoeg rondgedarteld” Als de ouders een overeenkomst bereikt hebben worden practische afspraken gemaakt: er wordt een datum en plaats vastgelegd waar de “verloofden” elkaar dienen te ontmoeten (meestal een duur restaurant). Bijna altijd gaan de twee jongeren gewillig met elkaar dineren (soms meerdere keren) maar komen zij overeen wat ze hun respectieve ouders gaan vertellen waarom het niet klikte.
Deze nieuwe onafhankelijkheid beperkt zich niet tot de keuze van de levenspartner. De Chinese jongeren lijken wel in een andere wereld te leven. Zo goed als alle oude Chinese tradities zijn aan het uitsterven. De adoratie van de jonge Chinezen voor de Amerikaanse cultuur stoort mij grenzeloos. Veel jongeren zijn rotverwend, hebben te veel geld en mogelijkheden. Maar zo lui en kieskeurig als in België zijn ze nog niet; ze willen allemaal nog wel heel hard werken en vooruitkomen.
恭喜发财 gōngxǐfācái letterlijk: “ [ik] wens [je] onmetelijke rijkdom” de meest gebruikte wens voor Chūnjié / Chinees Nieuwjaar
新年快乐 xīnnián kuàilè letterlijk: “ nieuwjaar gelukkig” meestal bij (westers) Nieuwjaar, ook bij CNY
De symboliek van de Chinese dierenriem
Chinezen hechten veel belang aan hun teken in de Chinese dierenriem. Een goede vriend zei mij eens: “Ik ben een draak, mijn vrouw is een slang en mijn zoon is een paard.”
Traditioneel dragen Chinezen rood ondergoed in het jaar van hun teken (dus elke 12 jaar). Rond deze tijd van het jaar kun je in Chinese supermarkten de “apen” hun onderbroeken, slipjes, bh’s en kousen zien uitzoeken in de afdeling rood ondergoed.
Sinds ongeveer een eeuw gebruikt men in China onze Gregoriaanse (westerse) kalender. Maar feestdagen worden nog steeds bepaald door de (4652 jaar oude) Chinese kalender.
De officiele Chinese feestdagen zijn:
01.01.2016 Nieuwjaar.
08.02.2016 Chinees Nieuwjaar. drie vrije dagen + brugdagen
04.04.2016 Qingming Festival / Tomb sweeping day (~ Chinees Allerheiligen)
01.05.2016 Dag van de arbeid. Geen optochten, geen politieke verklaringen, gewoon een vrije dag!
09.06.2016 Duanwu Festival / Draken-boot Festival. Op die dag eet men zongzi (in bladeren verpakte rijstvulling met vlees of vruchten) en zijn er wedstrijden met versierde boten.
15.09.2016 Zhōngqiū Festival / Mid Autumn Festival “mooncake festival”
01.10.2016 Nationale feestdag. drie vrije dagen + brugdagen.
De voornaamste feestdagen zijn Chinees Nieuwjaar en Zhongqiu, de rest wordt niet echt “gevierd”
Daarnaast heeft men in China nog een aantal traditionele Chinese en westerse feestdagen, maar dat zijn geen officiële, betaalde verlofdagen: Lantaarn festival (22.02.2016), Valentijn, Vaderdag, Moederdag, Kinderdag, Pasen, Halloween, Kerstmis, Winter Zonnewende (21.12.2016),... Vooral in de winkels kun je dan zien dat er weer een feestdag aankomt.
Tot zover dit verhaal van een Vlaming in China.
Nawoord
Het moet goed zijn voor een volk om wortels te hebben in het verre verleden. Tradities die aanzetten tot familiale feestelijkheden. Dat sommige oude gebruiken verdwijnen mag jammer zijn, het bewijst wel dat zelfs een traditionele maatschappij als de Chinese niet ontsnapt aan de ‘moderniteit’ of, om het positief te interpreteren, open staat voor verandering.
Frans Vandenbosch
Andere artikesl van onze correspondent in China
