N-VA liet ons weten dat er nog geen beslissing genomen is inzake de vervanging van de F-16 vloot. Maar zij zelf hebben wel hun keuze gemaakt. Met deze bijdrage bij het begin van het nieuwe parlementaire jaar hopen we de regering en vooral N-VA op te roepen één van Vlaanderens kwaliteiten, het gezond verstand, te laten prevaleren op ordinair lobbywerk en partijpolitieke ambities.
We hopen en richten ons vooral tot alle Volksvertegenwoordigers om rekening te houden met onze onafhankelijke aanbevelingen en actief deel te nemen aan een democratisch debat over de toekomst van de Belgische defensie.
VRT.be publiceerde op 10 september een interview met een ongeduldige Amerikaanse ambassadeur, Ronald Gidwitz. Hij dringt aan op een beslissing in het dossier vervanging F-16 vóór 14 oktober. Zo niet, zullen we meer moeten betalen en de levering zal ook pas later gebeuren.
Laten we met de deur in huis vallen: Wij begrijpen het ongeduld van de Amerikaanse ambassadeur niet. De grote vertraging in dit dossier is géén probleem waar de Belgische regering iets kan aan doen, maar een Amerikaans probleem. Het zou dus hooglijk aangewezen zijn dat de ambassadeur dringend Bethesda belt en mevrouw Marillyn Hewson, CEO van Lockheed Martin, vraagt wanneer ze nu eindelijk de F-35 zullen operationeel krijgen? Misschien kan hij dat laten weten in een volgend interview, wanneer de resultaten van de finale operationele evaluatie, voorzien in … 2021, gekend zijn
Een terugblik
Lockheed Martin (LM) kreeg de opdracht voor de bouw van de Joint Strike Fighter/F-35 in 2002. Ze beloofden hemel en aarde en in 2012 zou de productie op volle toeren draaien.
Door het grote productieaantal zou het vliegtuig goedkoop zijn in aankoop én in gebruik.
Intussen zijn er een driehonderdtal vliegtuigen gebouwd en weten we dat het aantal flink onder de vooropgestelde 4.500 toestellen zal liggen. In 2014 werd dat aantal al bijgesteld naar onder tot 3.825 en intussen stellen we alleen maar vast dat het aantal verder daalt en de orders van landen die nog geen keuze maakten maar niet van de grond komen. En daar zijn goede redenen voor. Belangrijk daarbij is dat ook de landen die vanaf het begin deelnamen aan dit risicovol project, waaronder Nederland, Denemarken en Noorwegen, slechts met grote kosten nog uit het project kunnen stappen en omwille van de prijs uiteindelijk hun aantallen verminderden. Toch deed Canada dat wel. Nederland halveerde zijn bestelling en heeft nu twee toestellen die slechts tegen een grote meerkost kunnen aangepast worden, wil men ze ooit operationeel inzetten.
Een stand van zaken
Wat weten we en wat niet?
We weten uit goedingelichte bron dat de F-35A als eerste uit de Belgische evaluatie kwam. Dat kan enkel wanneer men
(1) de beloofde maar nog niet operationele capaciteiten als ‘verworven’ beoordeelde,
(2) men géén rekening hield met de nog steeds onopgeloste problemen en
(3) de nadelen van de ‘stealth’ capaciteit niet bestraft werden en
(4) men evenmin deze capaciteit afwoog tegen de evolutie in de luchtafweertechnologie van de potentiële tegenstanders, Rusland en China.
Verschillende onafhankelijke specialisten wijzen erop dat het niet mogelijk is om vandaag de F-35A op zijn juiste waarde te schatten. Wanneer men dus toch tot een beoordeling overgaat en de F-35A als beste vliegtuig uit de vergelijking komt, dan is er een vermoeden van vooringenomenheid van de Luchtmacht die de RfGP (Request for Governmental proposal of het lastenboek) opstelde ten gunste van de F-35A. Daarvoor zijn er ook concrete aanwijzingen gevonden, die tot op heden niet uitgeklaard werden.
Wat we ook weten is dat de prijs voor de F-35 zeer gunstig is. Maar wat we niet weten is welk vliegtuig we krijgen voor die prijs.
Voorgestelde F-35A is al verouderd voor de levering
In zijn commentaar op radio Een, verwees VRT-journalist Jens Franssen naar enkele uitspraken van de ambassadeur, die onder meer verklaarde dat bij een latere beslissing, (na de verkiezingen in 2019), er een nieuwere (dus ook duurdere) versie van de F-35 zal beschikbaar zijn.
Hiermee geeft de Amerikaanse ambassadeur expliciet toe dat de aangeboden F-35A verouderd zal zijn nog voor hij geleverd wordt.
Meer zelfs, niemand weet welke bijkomende capaciteiten die nieuwe versie al of niet zal hebben. Is er een betere reden om nog even geduld te hebben?
Dat deze nieuwe versie meer zal kosten is nogal logisch. Maar de noodzakelijke updates voor onze ‘verouderde’ F-35A zullen ook geld kosten en éénmaal wij het contract getekend hebben, kan Lockheed Martin vragen wat ze willen. Dat betekent ook dat de geboden prijs een pure gok is en de Amerikaanse ambassadeur daarmee bevestigt dat wij een kat in een zak kopen wanneer we nu beslissen.
We vernamen ook dat de aangeboden F-35A’s zouden beschikken over de nieuwste versie van de software. Maar of dat ook de finale operationele versie zal zijn, staat er niet bij. Dus ook dat zou wel eens kunnen tegenvallen.
Wat we uit eigen onderzoek eveneens weten is dat LM werkt aan een nieuwe software waarbij de flight en mission software gescheiden worden. Wanneer dat zal klaar zijn en welk prijskaartje daaraan vasthangt? Maar ook dan nog blijven Lockheed en de USAF eigenaar van deze software en kunnen wij geen autonome operaties uitvoeren zonder de medewerking van LM en de VS.
We verwezen vroeger reeds naar de problemen met de motor waardoor de volledige vliegcapaciteit, onder andere hogere versnellingswaarden momenteel nog altijd niet onbeperkt kunnen gehaald worden. We vernamen ook dat er gewerkt wordt aan een nieuwe motor ter vervanging van de huidige.
Lockheed Martin zelf liet weten dat de sensoren in de (aangeboden) F-35 voorbijgestreefd zijn en ze nieuwe bestelden bij de firma Raytheon (omdat de vorige producent Northrop niet meer wilde meedoen). LM beweert dat die minder duur zijn en een betere capaciteit hebben. Eerst een leugen, ‘de meest geavanceerde’ en nu opnieuw een belofte.
Amerikaanse bronnen en eigen onderzoek leerden ons dat de initieel beloofde capaciteiten vroeger reeds naar onder werden bijgesteld omdat ze niet haalbaar bleken of omdat ze zouden zorgen voor bijkomende vertragingen. En nu de kritische onafhankelijke hoofdcontroleur, Dr Gilmore vervangen werd, wil men de lat opnieuw lager leggen zodat de gemelde problemen ‘als sneeuw voor de zon’ verdwijnen uit de vervelende kritische rapporten.
Waarom toch de F-35A kopen?
Tegenover al deze bedenkingen die een uitstel van beslissing rechtvaardigen vernamen we dat de voorkeur voor de F-35A berust op twee argumenten: (1) dat de Amerikanen ons al tweemaal geholpen hebben en (2) dat we willen kunnen deelnemen aan alle NAVO-opdrachten.
Over dat eerste argument valt weinig te zeggen. Maar daarom een kat in een zak kopen?
Het tweede argument snijdt in geen enkel geval hout. Of wil men ons doen geloven dat alleen de UK, Nederland, Denemarken en Noorwegen die kozen voor de F-35A nog de enige geloofwaardige NAVO-partners zullen zijn?
Er is géén enkele verplichting voor een lidstaat om aan alle opdrachten te kunnen deelnemen.
Wie dat argument gebruikt, zoals defensieminister Vandeput, dan is dat omdat hij dat zelf wil en niet omdat de VS ons daartoe kunnen dwingen!
Een militair-technisch argument was dat de F-35A van de vijfde generatie is. Daarmee bedoelt men dat het vliegtuig beschikt over een combinatie van drie capaciteiten: stealth, sensor fusion en Network Centric Warfare (het maximaal verspreiden van informatie naar alle militaire geledingen).
Het zou ons te ver leiden om hier dieper op in te gaan. Maar vandaag is de F-35A met zekerheid bijlange nog géén vijfde generatie. U kan meer hierover lezen in onder meer deze bijdrage
Waarom uitstel de beste oplossing is
Er zijn naast de reeds aangehaalde problemen met de F-35A nog andere zwaarwegende argumenten om een beslissing uit te stellen.
De technologische evolutie zal in de komende jaren heel wat nieuwe mogelijkheden bieden waardoor capaciteiten die vandaag op de voorgrond staan binnen tien jaar niet meer of nauwelijks nog belangrijk zullen zijn.
De grote nadelen van ‘stealth by shape’ overtreffen de relatieve voordelen van stealth. Dat is een conceptuele fout die niet meer recht te trekken is. Intussen is er een andere ‘stealth’-technologie die op korte termijn zal kunnen toegepast worden op alle vliegtuigen, ook van de vierde generatie, zonder dat er aan de aerodynamische vorm moet gesleuteld worden.
Meer zelfs, terwijl de F-35 ‘Lightning II’ door zijn ‘steath by shape’- capaciteit niet eens mag vliegen wanneer het bliksemt, laat deze technologie toe om mits enkele aanpassingen deze vliegtuigen ook echt ‘all weather’ te maken. Het zou ons zelfs niet verbazen mochten het échte vliegtuigbouwers zijn zoals Saab en Dassault in plaats van complexe conglomeraten zoals Lockheed Martin en Airbus, die hiervan als eersten zullen profiteren.
Alles wijst erop dat de luchtafweermiddelen voor de komende decades het gevecht om het luchtoverwicht zullen domineren.
Omdat deze luchtafweersystemen alle vliegtuigen – ook de F22 en F-35 - kunnen zien en omdat in het domein van de IR-technologie van raketten er nog grote vorderingen op korte termijn mogelijk zijn. Dat betekent dat om het even welk bemand vliegtuig niet langer het luchtoverwicht kan garanderen.
Terwijl LM en de voorstanders binnen Defensie er alles aan doen om de mogelijkheden van deze geavanceerde luchtafweer te negeren of te verdoezelen, zal elke beleidsverantwoordelijke die deze kortfilm bekijkt beseffen dat ook de F-35A geen schijn van kans heeft tegen het geïntegreerde Russische luchtafweersysteem (een combinatie van verschillende wapensystemen en radars). De bewering dat onze Luchtmacht de F-35A nodig heeft om te kunnen opereren in toekomstige conflicten zoals in Syrië (waar Rusland aanwezig is met een F-400 batterij) is een bewuste misleiding. Een specialist én dan nog piloot moet weten dat de F-35A niet opgewassen is tegen het S-400 luchtafweersysteem.
En voor alle duidelijkheid: stealth en ECM (Electronic Counter Measures) zijn niet effectief tegen IR-gestuurde raketten die daarenboven snelheden halen tot mach 14 en weerstaan aan versnellingen van 22 g (een piloot kan maximaal 9 g verdragen)!
Alles duidt erop dat goedkope ‘zwermen’ drones/UAV (unmanned aerial vehicle) het enige betaalbare antwoord zal zijn tegen de hypermoderne luchtafweermiddelen van Rusland en China.
Politieke koehandel
Al de hiervoor aangehaalde argumenten zouden de Belgische regering moeten aanzetten om nog eens grondig na te denken vooraleer een beslissing te nemen.
Een kamerlid van de meerderheid had over dit dossier een uitgesproken mening: “Bij een koehandel ligt maar één principe aan de basis: alle partijen moeten ermee kunnen leven… Een aantal zaken wordt aan mekaar geknoopt, en dan wordt de deal aan het publiek verkocht.” Hiermee maakt hij duidelijk dat ook binnen de meerderheid (óók bij N-VA) er volksvertegenwoordigers zijn die anders zouden stemmen, mochten ze niet gedwongen worden door partijpolitieke directieven.
De grootste fout in dit miljardendossier is echter het ontbreken van een debat over welke defensie wij willen: een defensieve of een offensieve?
Rusland heeft met zijn véél goedkopere (defensieve) luchtafweer bewezen dat luchtoverwicht ook anders kan. Is Belgisch belastinggeld dan zo goedkoop geworden?
Dwarsliggers
