Heel wat commentatoren vinden dat het Europa mangelt aan een democratische besluitvorming. Minder bekend is dat sommige Europese ‘paradepaardjes’, zoals het Europese luchtvaartproject met onder meer het militaire Airbusprogramma A400M, vooral een voorbeeld zijn van heel veel paternalistisch nationalisme onder de dekmantel van Europese samenwerking.
Terwijl de Europese commissie streng toekijkt of firma’s zich wel houden aan de concurrentieregels werd op het hoogste niveau – dat van de regeringsleiders – beslist om een mastodontproject, de Airbus 400, militaire versie (A400M), zonder concurrentie toe te kennen aan de grote landen, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië. Frankrijk is hoofdondernemer voor de cockpit, Duitsland voor het rompgedeelte en Groot-Brittannië voor de vleugels. Samen vormen ze dan nog een ‘Europees’ consortium voor het motorgedeelte.
Voor de andere landen die vanaf de aanvang meededen, waaronder België en Spanje, en dus dezelfde risico’s namen, bleef er nauwelijks iets over. Spanje eiste en kreeg economische compensaties (een productielijn in Sevilla) maar, hoe onbegrijpelijk het ook klinkt, België eiste geen enkele industriële return, noch een vorm van rechtstreekse compensaties. Het kreeg dus beduidend minder dan mocht verhoopt worden. Toevallig of niet, vooral Vlaamse bedrijven werden benadeeld.
A400M
Toenmalig defensieminister André Flahaut, belast met dit dossier, was immers reeds tevreden met enkele subcontracten die allemaal gingen naar ondernemingen van de groep Belairbus (Sonaca, Sabca, Asco en Barco). Zij kregen wat kleinere opdrachten toegeworpen van de hoofdaannemers. De Vlaamse onderneming, Barco, kreeg geen contract van de Franse hoofdaannemer voor de cockpit. Volgens een ingewijde hadden ze in een competitie ongetwijfeld de opdracht gewonnen maar ze verloren om ‘politieke redenen’ van de Franse Thales-groep (die in Tubize, Herstal, Charleroi en Brussel vestigingen heeft). De ‘board of directors’ van Thales leest zeer Frans: Jean-Bernard Lévy, chairman and ceo; David Azéma, general manager of the French Government Shareholding Agency (APE); Charles Edelstenne, pdg of ceo van Groupe Industriel Marcel Dassault; Yannick d'Escatha, adviseur van de voorzitter van EDF (Electricité de France).
Voor de ‘Belgische’ defensieminister Flahaut was deze slechte deal voor een Vlaams (en dus Belgisch) bedrijf duidelijk geen probleem. Maar er was meer: Deze deal was helemaal niet naar de zin van de Vlaamse regering en de toenmalige minister voor economie, Fientje Moerman, Open VLD. Zij drong destijds erop aan om meer Vlaamse firma’s kansen te geven. Het verhaal werd helemaal vreemd toen bleek dat haar partijgenoot en eerste minister Guy Verhofstadt (die het dossier doorgaf aan Flahaut) deze Vlaamse verzuchting negeerde, ‘saboteerde’ volgens een ingewijde. Hengelde Verhofstadt naar een andere ‘compensatie’? Niemand die dat hardop durft te zeggen, maar wat we wel met zekerheid weten is dat in dezelfde periode eerste minister Guy Verhofstadt zich aan het warm lopen was om voorzitter te worden van de Europese Commissie.
Het dossier is ondertussen een ‘oude koe’ geworden maar wordt binnenkort opnieuw geserveerd, nu andere landen hun oorspronkelijke bestelling willen doorverkopen aan derden. Daar zal België, zonder de rechtmatige economische return, weinig aan verdienen waardoor het van alle landen de hoogste prijs zal betalen voor een vliegtuig waar zelfs militaire piloten met een lange ervaring ook technisch vragen bij stellen. Reeds enige tijd geleden verklaarde toenmalig generaal majoor vlieger en FLAG Managing Director, Karel Vervoort: ‘Vlaanderen betaalt grotendeels de factuur, en heeft in dit programma minder dan dertig procent van de totale economische return. Ook België in zijn geheel kreeg niet toegewezen waar het recht op had. Als FLAG managing director heb ik dan ook altijd openlijk verkondigd dat dit het slechtst beheerde militaire programma is van die afmetingen dat België ooit aangegaan is’.
Een ander militair dossier, de vervanging van de gevechtsvliegtuigen F16 door de Amerikaanse JSF/ F35, dreigt zelfs helemaal onbetaalbaar te worden. Ook hier gonst het binnenskamers van keuzes die niets met leiderschap te maken hebben maar eerder met persoonlijke voorkeuren. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Dwarsligger
