Koenraad Elst: Leve het Volk. Strijdschriften over volkssoevereiniteit - Boekbespreking
Pleidooi voor een directe democratie
Zopas verscheen bij uitgeverij Polemos het boek van Koenraad Elst: “Leve het Volk. Strijdschriften over volkssoevereiniteit.”
Elst behaalde in 1998 met grote onderscheiding een doctoraat over het Hindoe nationalisme. Zijn promotor was Herman De Dijn, die ooit nog vice-rector van de universiteit van Leuven was.
Elst schreef verschillende boeken en werken over zijn geliefkoosd onderwerp: sinologie en de etnische problematiek in India.
Dit keer echter levert Elst een boekwerk af van een heel ander soort: een bundeling van essays die hij in de loop van verschillende jaren her en der publiceerde en waarvan hij zelf schrijft dat hij niet wil dat ze zouden verloren gaan.
Elst ontpopt zich als een felle democraat en wel een die de volkswil als de essentie van het democratisch gebeuren ziet. Die volkswil, de uiting van de wil van de soevereine burger, moet voor Elst in een democratie centraal staan en daartoe ziet hij vooral de praxis van het referendum. Meermalen verwijst hij daarbij naar een land zoals Zwitserland, waar de praktijk van het referendum al heel lang bestaat. En niemand kan beweren dat Zwitserland een Failed State is. De auteur haalt trouwens nog andere voorbeelden aan om zijn stelling te staven.
De bundel bestaat uit 42 essays, die uiteraard via deze weg niet allemaal kunnen besproken worden.
Wie weinig tijd heeft kan het boek dus in stukken lezen.
Als we één raad mogen geven: begin in ieder geval met essay nr. 1, onder de titel “Politieke cultuur en directe democratie”. Dit is al een ouder essay, maar zelf stelt de schrijver dat het nog steeds de kern van de zaak weergeeft.
Dit essay nr. 1 opvatten als de samenvatting van de rest van het boek doet Elsts bedoelingen geen recht, want elk afzonderlijk essay is de moeite van het lezen waard. De stukken zijn bovendien vlot leesbaar.
Om toch de toon maar meteen te zetten: een citaat uit de eerste bladzijde van essay nr. 1, op blz. 7: “Steeds meer beslissingen die ons reëel aangaan worden genomen door de Europese Commissie. Onze inspraak daarin is slechts dat wij uit door partijbesturen samengestelde kandidatenlijsten Belgische parlementsleden mogen kiezen, en vanaf dat punt hebben wij niets meer te zeggen: duistere machtscentra bepalen de samenstelling van de Belgische regering, die bepaalt wie namens België in de Europese Commissie zetelt, en vervolgens neemt die commissie beslissingen waarover zij in feite aan niemand verantwoording verschuldigd is. Bij elke keuze op elk niveau, van de samenstelling van de kandidatenlijsten binnen de Belgische partijen tot de ultieme commissiebesluiten, kunnen lobbygroepen hun invloed doen gelden; de bevolking daarentegen heeft op elk van die beslissingsmomenten niets te zeggen. Zelfs het pseudoparlement in Straatsburg kan de commissie geen rekenschap vragen.”
In dit citaat uit een stuk dat al in 1998 verscheen komt de auteur opvallend fel uit de hoek. Maar de auteur plaatst de uitspraken in dit stuk tegenover zijn eveneens fel pleidooi voor een betrokken bevolking, die via de directe democratie tegengewicht moet vormen tegen besloten aristocratische of elitaire tendenties. Overigens wijst hij er in verschillende van zijn bijdragen op dat zulk een tegengewicht maar mogelijk is als de media hun maatschappelijke rol correct vervullen.
Hoe vaak horen we dit alles niet zeggen? Hoe vaak ook komt deze problematiek ook in Dwarsliggers niet aan bod? Elst brengt dus een probleem te berde dat velen bezighoudt en legt de vinger heel vaak op de pijnlijke wonde.
Het zou verkeerd zijn nu het boek maar dicht te klappen en te zeggen: “ja, dat weten we allemaal al wel”. Maar Elst schrijft op een strijdvaardige manier: hij pakt de schijn- of valse argumenten die men vaak hoort aanvoeren door tegenstanders van een directe democratie één voor één aan en geeft met feiten en argumenten tegengas. In die zin biedt het werk van Dr. Koenraad Elst een hoop onderbouwde stof voor wie in debat moet of wil gaan.
Zodoende is deze bundel tegelijk de weerslag van een maatschappelijke discussie die jammer genoeg onvoldoende gevoerd wordt.
Dr. Koenraad Elst. Leve het volk. Strijdschriften over volkssoevereiniteit. Uitgeverij Polemos, mei 2023, 211 blz., 20 euro.
